K �jna DIALEKTY POLSKIEz823

\Y pierwszym łypie stale występowało w temacie długie a powstałe ze ściągnięcia *-£ja-, w drugim etymologiczne a ulegało wzdłużeniu zastępczemu (bladli. bxll) tylko w formie męskiej j»o zaniku wygłosowego jem. w trzecim występowało 'a tylko przed twardym I, przed l natomiast 'e, i przy tym to 'a było długie tylko w formie męskiej (wzdłużenie zastępcze). natomiast forma żeńska, miała krótkie &. Te zróżnicowania iło-czasowe i wokalne tematów praeteriti na -al- nie wszędzie się utrzymały. Gwary północnej Polski po Wieprz, Ryki, Kozienice, Skierniewice, Kutno i Noteć (por. MAGP 98. l>ej 45, 46. War J 77) przeprowadziły wyrównanie tematów, które miały rf y ń i *-(ja- (śdł, vAla, gidti. smali fo, lali...), do tematów z kontynuantami *$, wskutek czego na obszarach 61A ustaliły się postaci tematów sala. dala, gSala, 4tkała 4ę, lala (z kontynuantami krótkiego <f) oraz śt-li, foli, gięli, śmeli śę, leli z wtórnym 'e na miejscu pierwotnego a przez analogię od typu trzeciego: mał, mula, nieli; >'i ja l, dijala, ri.jeli. Tendencja do ustalenia się jednakowych tematów we wszystkich trzech omawianych typach była nad dolną Wisłą (Malborskie, zob. Górn 181, północne Kociewie od Tczewa po Nowe, a na zachodzie po gwary tucholskie i śr. kaszubskie) tak silna — być może wzmocniona przednią artykulacją d d, zob. s. 159, skoro oBeeeU, kredli spotyka się koło Olecka, zob. MAGP 175— że powstały tu (w zasięgu 6IB) tematy liczby mnogiej praeteriti: piseli. ie/eli, dozie!i, dęli. tatoreli, gadeli. breli, greli. prali utworzone na wzór mńeli. rijeli, gdzie "e *() było uzasadnione. Na tym więc. niewielkim zresztą obszarze, została całkowicie zniesiona pierwotna opozycja -dli, -alt. -cli w zakończeniach form 3. pl. rodzaju męskoosobowego praeteriti przez upowszechnienie ostatniej z ich postaci — właściwej dla typu trzeciego: mńal, mńala, mńeli.

§ 91. Rozszerzenie prefiksalnyeh formacji z -idę częścią przedrostków **»«-, *vbn- (vyńdę)

Przedrostkowe formacje czasownika idę w czasie przyszłym (wyjdę, dojdę, zajdę, znajdę. przejdę) zachowują swoje etymologiczne -jd- (-fo-id-po samogłosce) jedynie w dialekcie mazowieckim i wschodniej części małopolskiego, nie licząc odosobnionych punktów, być może powstających pod wpływem języka ogólnopolskiego. Na obszarach 62A. które na wschodzie sięgają po okolice Ostródy, Nidzicy, Przasnysza, Grójca, Radomia, Sandomierza. Dąbrowy Tarnowskiej. Bochni i Nowego Targu, rdzeń -id-został rozszerzony o spółgłoskę kończącą przedrostki *#*»-, *vbn- na skutek zatarcia się granicy morfologicznej w *$m-id-ę, vm-id-ę i ustalenia się nowego podziału tych tworów: *sb-nid-g. *vo-nid-g. Po ustaleniu się poczucia tej nowej granicy słowotwórczej rozszerzony o część przedrostka