K �jna DIALEKTY POLSKIE747

wielkomorawskiego. To •wydarzenie polityczne kończy okres długotrwałych procesów wyodrębniania się i terytorialnego różnicowania się języka prasłowiańskiego i rozpoczyna epokę formowania i pogłębiania częściowo już zarysowanych przez wytworzenie się omówionych cech dia,lekt;il-nyeh trzech nowoczesnych słowiańskich ugrupowań językowych.

Po wytworzeniu się w IX wieku odrębnych i właściwie odizolowanych terytoriów językowych: a) języka praruskiego, b) zespołu dialektów południowosłowiańskich i c) zespołu dialektów zachodniosłowiańskiek. dalsze, późniejsze narastanie zmian językowych względnie upodobnianie się i scalanie poszczególnych istniejących już dialektów przez wytwarzanie wspólnych różnym dialektom tendencji czy przejmowanie cech dialekt al-nyeh sąsiedniego dialektu dokonywało się na ogół oddzielnie w obrębie każdego z tych terytoriów lub jego części. Jedną z takich późniejszych innowacji słowiańskich, przeprowadzoną oddzielnie w obrębie trzech wymienionych ugrupowań językowych, był:

12. Eozwój psi. V d' (^ U, di) oraz grupy M' zmiękczonej przez samogłoskę przednią: sicft'a suefia ^ syetia, med'a ^ ined'ia ^ rnedja, no-i'h noiWb ^ noktls. Mocna artykulacja długich spółgłosek miękkich powodowała wytworzenie się przy d' spirantów miękkich, które następnie były przyczyną różnego typu asymilacji podstawowego elementu spółgłoskowego. W języku Słowian wschodniego ugrupowania V, d' t'^sd‘ż i’&' d'ź' .i> f&’. d’~' ^ ć, j &), por. ros. sv’eća, yoiu, sa£a, m-eźa, noć, ukr. 8'wićka, yoju, saja, meSa, nić. Xie bierzemy oczywiście pud uwagę cerkiewizmów bułgarskiego pochodzenia typu graćdanka, m'eźdu-narodnyj itd. W dialektach zachodniego ugrupowania Słowian mocno artykułowano i', d' == i’⁸', d’-' ^ c' 5' (które lokalnie przechodzi w z'), por. poi. świeca, miedza, sadza, noc, c-zes. srice, meze, noc, słowac. smeoa, medza, noc, głuż. stcćca, mjeza, -noc, dłuż. sweca, mjaza, noc, poł. Stefa, mi jo, nile. W dialektach Słowian południowy cli rozwój tych spółgłosek był znacznie mniej jednolity. Przodkowie Serbów i Chorwatów wymienili V, d' -- t'^ś, &'* =<!, j: sv(ća, me ja, noc, w dialektach słoweńskich spółgłoski te rozwinęły się w ć,j: sręća, mija, noc, w języku macedońskim ustaliły się V. g jakby przez cofnięcie artykulacji t' d' ku tyłowi, choć pierwoinie dialekty macedońskie miały taki sam stan, jaki spotykamy w starolmł-garskim, to znaczy 8VĆS't'a, me£'d'a, noś't'b, będący wynikiem obustronnego rozwinięcia się elementu spirantycznego przed i po mocno artykułowanych miękkich V, d' ^s'i^s', ~'d^s' ś't' £'d’.

Przejście V d' w ć 5* zmieniło system fonologiczny dialektów za-choduiosłowiaiiskich w tym zakresie, że z ich inwentarza zniknęły fonemy [t'] [cl'] zastąpione przez wytworzone już wcześniej fonemy [c], [3] i pomniejszyła się ilość par korelacji miękkości/twardości. Wskutek tego system fonemów spółgłoskowych przedstawiony na s. 49 zmienił się na :