K �jna DIALEKTY POLSKIE731

13. Usuwanie zgłosek zamkniętych przez zastąpienie dyftongów, kończących się w wygłosie i przed spółgłoską na w [, samogłoskami «₂ *«

np. 1'u/db ^zliud- ^*leujd-o-s, sujyb ^sau/yos ^*sanjsos (por. lit. s<m-s(i$), tujrb ^ taufros (por. gr. raSgoę), mvlx$ dat. sg. ^ moujyai ^ *mou$-, m&jyb ^ moi/-/os ś-'-melyi nom. pl. ^ łnoj/x°i ^*moilsoi, loc.pl. ■mSjy/lx'° — ■moi!x^oilZ^1> — *»ioi$oisfi, IS/ub ^ *lai/itos (por. łac. laemis, gr. kaióę ^ katfóę), ktjna ^ *k^oijnS, (por. lit. Mina, gr. nowĄ), dat. sg. ron/M ^ ronjJcai (por. lit. rankai, gr. ’{)Avftnfai), nojge ^ nojgai, dujyi ^ daujypi nom. pi. ^ *douso%, loc. pl. dulyejyb ^ doujyoHyh ^ douj-fioijsu, bejri imperat. d^bejroi ^*bheroi$ (por. gr. rpeooig), da/ti ^*do/-łą, pijsajti ^peijsajWi (por. łac. pin go, pieius, toch. B pmlcam 'będzie pisał’, pińkam 'pisze’, lit. piSśti).

14. Przejście w pozycji przed samogłoską kończącego dyftong sonantu u (głoski spółotwartej) w szczelinową spółgłoskę dwu-wargową w oraz zmiękczenie jej («>') w pozycjach, gdzie powstawały miękkie dwuwargowe, np. syjnojwe nom. pl. ^ syjnoujes ^ suney-es (por. skr. $undv-a8, łac. ma-nńs ^*-ous = *-o{ie$), $itjno!w! ^Lsyjnojni ^ sujnen-lei (por. łac. inskr. sendtuei ^ *-ou-ai).

15. Powodowane tendencją do usuwania sylab zamkniętych zastąpienie w pozycji przed spółgłoską lub w wygłosie dyftongów złożonych z samogłoski i sonantu nosowego przez samogłoski nosowe (AJfT ^.ĄHT A^T ... ĄT), czyli powstanie samogłoski nosowej ę na miejscu tN przed spółgłoską lub w wygłosie oraz g z połączeń o, a + y przed spółgłoską lub -óN, -aN w wygłosie, np. pęjtb ^ *penjkH-o-8 (por. lit. penkta$, gr. n&pmoę), mę ^ *mern, du]S'ę ^ doyly-ie-ns = doujy-io-m *=> *doit8-ia-ns. pęjtb ^ *pon/tl-$ (por. skr. pdnlhan, łac. pons, pontis), ko/n'ę acc. pl. = kon-ie-ns ±= kon-io-ns (por. gr. /.vxovę ^ ?.vy.orę). be/rę ^ bejrom ^ *bhe-ró(m), ręjlcg acc. sg. ^ ronjkam (por. łac. terram, gr. de<b>, lit. ranką).

16. Zwana prasłowiańską metatonią prozodyezna zmiana opadającej intonacji cyrkumfleksowej na intonację nowoakutową — nową rosnącą (~^V), oraz dawniej tonicznie rosnącej intonacji akutow^rej na nową opadającą intonację — nowocyrknmfleksową ^ A) w sylabach z kom-pensacyjnym wzdłużeniem, •wywołanym ubytkami iloczasowymi w zgłosce następnej na skutek: a) skracania samogłosek długich (z wyjątkiem początkowych zgłosek wyrazów jedno- i dwuzgłoskowych), b) redukcji długości przy powstawaniu jerów, względnie c) wytworzenia się zrostów wyrazowych z osłabioną siłą ekspresywną drugiego ich członu. Odbiciem intonacji nowocyrkumfleksowej jest: intonacja opadająca na długiej w dialektach czakawskim i słoweńskich krat, akcent na drugiej samogłosce pełnogłosu w językach ruskich kordon, skrócenie samogłoski w czeskim, np. krav, i w poi. (nie licząc wyrównań typu krów). Nowoakutową zaś intonację poznajemy po: intonacji rosnącej na długiej w dialektach czak.