img145 2

Związki będące źródłem węgla i energii. Bakterie heterotroficzne, drożdże i pleśnie wymagają organicznych źródeł węgla. Najczęściej są nimi węglowodany (glukoza, laktoza, maltoza, skrobia), alkohole i kwasy organiczne. Zawartość cukru w pożywce waha się od 0,5 do 2,0%. Autotrofy wykorzystują dwutlenek węgla i energię świetlną (bakterie siarkowe i purpurowe) lub energię chemiczną z utleniania niektórych zredukowanych związków mineralnych (amoniaku, azotynów, siarkowodoru i innych).

Związki będące źródłem azotu. Heterotrofy najchętniej korzystają z organicznych związków tego pierwiastka, ale mogą też wykorzystywać nieorganiczne związki azotu. Dodawane są do pożywek w postaci związków nieorganicznych, np. soli amonowych, azotanów, lub organicznych, jak peptonu, żelatyny, krwi, surowicy, aminokwasów. Zawartość związków azotowych w pożywce wynosi od 0,5 do 2,0%. Dla nielicznych gatunków bakterii (.Azotobacter sp.) dostępnym źródłem azotu jest azot atmosferyczny, dlatego bekterie te namnaża się na pożywkach bezazotowych.

Związki mineralne. Dodawane do pożywek w małych ilościach pełnią funkcję źródła odpowiednich pierwiastków: fosforu, siarki, magnezu, potasu, wapnia, żelaza, sodu itp.

Sole mineralne. Są źródłem pierwiastków i mają właściwości buforujące (fosforany sodu i potasu) i ustalające ciśnienie osmotyczne pożywki. Odpowiednią wartość ciśnienia osmotycznego uzyskuje się przez dodanie 0,5% chlorku sodowego, co zapewnia izotoniczność pożywki w stosunku do protoplazmy komórkowej. Wyrównanie ciśnienia osmotycznego w pożywce z ciśnieniem panującym wewnątrz komórek hodowanego drobnoustroju zabezpiecza hodowane komórki przed uszkodzeniem.

Substancje wzrostowe, witaminy, zasady purynowe i pirymidynowe. Muszą być dodawane do pożywek przeznaczonych do hodowli drobnoustrojów o wysokich wymaganiach pokarmowych (Lactobacillus sp.). Do pożywek są dodawane w postaci wyciągu z drożdży i ziemniaków.

Stężenie jonów wodorowych w pożywce. Musi być odpowiednie dla danej grupy bakterii. Do pożywki dodaje się takich związków buforujących, jak fosforany. Optymalny odczyn pH większości bakterii waha się od 7,0 do 7,2, a grzybów od 5,8 do 6,5.

Pożywki muszą być sterylne i w miarę możliwości klarowne. Klarowność pożywek, szczególnie płynnych, jest konieczna do stwierdzenia wzrostu drobnoustrojów, gdyż często objawem świadczącym o wzroście drobnoustrojów jest zmętnienie pożywki. Do pożywek wybiórczych stosuje się czynniki wybiórcze (selektywne). Przez dodanie ich hamuje się wzrost jednych drobnoustrojów, a stwarza warunki rozwoju innym. Są to m.in. sole kwasów żółciowych, niektóre barwniki.

Aby uzyskać stałe podłoże mikrobiologiczne, do pożywek o różnym składzie chemicznym dodaje się czynników zestalających, którymi są:

• agar - polisacharyd składający się z agarozy (90%) i agaropektyny (10%). Agaroza jest zbudowana z D- i L-galaktozy i D-ksylozy, a agaropektyna z kwasu pirogronowego, jonów wapnia, magnezu i innych. Agar jest

69