img258

•    bakterie proteolityczne - Bacillus, Clostridium, Proteus, Corynebacte-rium, Micrococcus;

•    bakterie hydrolizujące tłuszcze - Pseudomonas, Serratia, Alcaligenes, Bacillus.

U zwierząt karmionych głównie sianem większość bakterii żwaczowych barwi się ujemnie metodą Grama. U przeżuwaczy karmionych dużymi dawkami ziarna, najprawdopodobniej na skutek bardziej kwaśnego pH, zwiększa się liczba bakterii z rodzaju Lactobacillus i większość bakterii jest Gram-dodatnia. Wśród komórek bakteryjnych przeważają ziarniaki i krótkie pałeczki o wymiarach od 0,4 do 1,0 pm i średnicy 1-3 pm długości.

Wymienione drobnoustroje występują najczęściej. Oprócz nich, w żwaczu przeżuwaczy stwierdza się obecność bakterii z rodzajów: Aerobacter, Bacillus, Celloibrio, Clostridium, Corynebacterium, Diplococcus, Escherichia, Lactobacillus, Micrococcus, Proteus, Sarcina, Staphylococcus, Urobacillus.

Specyfika środowiska żwacza spowodowała przystosowanie jego flory bakteryjnej do skomplikowanego pokarmu dostarczanego przeżuwaczom. U niektórych rodzajów bakterii musiała nastąpić wąska specjalizacja, konkurencja o nieliczne substraty, u innych zaś - szeroka specjalizacja, adaptacja do wielu związków i możność użytkowania licznych substratów. Ze względu na różnorodność produktów przemian (C0₂, metan, kwas ma-słowy, propionowy, octowy) oraz na małe stężenie substratu - u drobnoustrojów żwaczowych wykształciła się maksymalna wydajność procesów biochemicznych. Bakterie powodujące czystą fermentację, np. Lactobacillus sp., są zastępowane mikroorganizmami powodującymi liczne indywidualne przemiany wielu różnych substratów. Warunki poszczególnych przemian tak bardzo różnią się od siebie, że jeden rodzaj bakterii nie jest w stanie wytworzyć dostatecznej ilości enzymów do przeprowadzenia wszystkich reakcji. Jak z tego wynika, maksymalny, całkowity wzrost flory bakteryjnej jest uwarunkowany powstaniem złożonej populacji charakteryzującej się wszechstronną aktywnością biochemiczną. Ze względu na swoiste warunki panujące w żwaczu, rozprzestrzenianie się bakterii żwaczowych jest bardzo ograniczone, niemniej jednak podobną mikroflorę można spotkać w jelicie ślepym królików, koni, w kale różnych gatunków ssaków, a także w jamie ustnej człowieka.

22.3. Zaburzenia mikroflory żwacza

Znajomość przemian zachodzących w mikroflorze żwacza jest konieczna do korzystnego nimi sterowania w celu zwiększenia produkcyjności przeżuwaczy. Zaburzenia mikroflory mogą zmniejszyć tę produktywność, spowodować stany chorobowe, a nawet śmierć zwierzęcia. Do najczęściej spotykanych nieprawidłowości związanych z mikroflorą żwacza, a powstających w wyniku nieprawidłowego żywienia, należą:

• nadmiernie namnażające się ziarniaki, przede wszystkim Streptococcus

183