img265

Grupa 17. Gram-dodatnie ziarniaki

•    Rodzaj Enłerococcus - nieprzetrwalnikujące, katalazo-negatywne, względnie beztlenowe ziarniaki, występujące parami lub w krótkich łańcuszkach. Przeprowadzają procesy fermentacyjne węglowodanów do kwasu mlekowego, ale bez wytwarzania gazu. Stanowią naturalną mikroflorą przewodu pokarmowego człowieka i zwierząt, po przedostaniu się do innych narządów mogą być warunkowo chorobotwórcze. Ze względu na dużą wytrzymałość pozajelitową na działanie czynników fizykochemicznych, mogą być dobrymi wskaźnikami sanitarnymi. U człowieka mogą powodować zatrucia pokarmowe (Enterococcus faecalis, Enterococcus fa-ecium). Dla ryb chorobotwórcze są E. seriolicida powodujące posocznicę.

•    Rodzaj Micrococcus - ściśle tlenowe organizmy mezofilne, nieruchliwe i nieprzetrwalnikujące, oksydazo- i katalazo-dodatnie, występujące w postaci pojedynczych ziarniaków, dwoinek, tetrad lub nieregularnych skupisk, ale nie tworzące łańcuszków. Mają zdolność fermentacji węglowodanów bez wytwarzania gazu - zalicza się je do grupy bakterii fermentacji pseudomlekowej. Niektóre z nich są zdolne do wytwarzania charakterystycznych barwników (żółtego, złocistego, pomarańczowego lub czerwonego). Najczęściej są to mikroorganizmy niechorobotwórcze, szeroko rozpowszechnione w glebie, wodzie, kurzu i na powierzchni ciała. Niektóre gatunki mogą być przyczyną psucia kiszonek warzywnych i produktów mleczarskich (M. amorfaciens, M. lactis viscosi).

•    Rodzaj Sarcina - beztlenowe pakietowce katalazo-ujemne, fermentujące cukry z wytworzeniem wodoru i dwutlenku węgla. Zazwyczaj bakterie niechorobotwórcze, będące typową mikroflorą wody, gleby i powietrza. Wśród nich można jednak wyróżnić rosnące w szerokim spektrum pH bakterie Sarcina uentriculi, które często izoluje się z treści jelita ludzi cierpiących na schorzenia żołądka.

•    Rodzaj Staphylococcus - tlenowe łub względnie beztlenowe gronkowce, katalazo-dodatnie, fermentujące glukozę zazwyczaj bez gazowania, mające zdolność wzrostu przy 10-15% NaCl. Występują jako właściwa mikroflora na powierzchni ciała i błon śluzowych. Ze względu na wytwarzane enterotoksyny, niekóre szczepy są odpowiedzialne za wiele zakażeń ogólnych i pokarmowych (po spożyciu zakażonych wędlin, wyrobów cukierniczych, produktów mlecznych, lodów). Wśród gatunków chorobotwórczych dla człowieka i zwierząt najbardziej znany jest St. aureus (gronkowiec złocisty), wywołujący czyraki, nieżyt błon śluzowych i ucha środkowego, zapalenia płuc i opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie wymienia krów. Wytwarzane przez niego enterotoksyny (najczęściej A i D), nawet w niewielkich dawkach (0,1-1 pg/kg masy ciała), mogą powodować silne zatrucia pokarmowe. Może być również przyczyną głębokich owrzodzeń ryb morskich oraz powodować zmiany w postaci szarobiałych plam na śledzionie u pstrąga tęczowego. St. epidermidis (gronkowiec biały) i St. sa-prophyticus są zazwyczaj niechorobotwórcze, chociaż czasami mogą wy-

190