IMGP9114

Magla sympatyczna

/ Oficjalne uprawianie magii wpływało na ustrój społeczeństwa dzikiego sprzyjając przekazaniu władzy w ręce ludzi najzdolniejszych. Przesuwało to punkt ciężkości władzy z wielu na jednego, zastępowało demokrację, a raczej oligarchię starców monarchią, albowiem społeczność dzikich jest w zasadzie rządzona nie przez wszystkich dorosłych mężczyzn, lecz przez radę starszych. Zmiana ta, niezależnie od przyczyn, które ją wywołują, i od charakteru pierwotnych władców, była w zasadzie bardzo korzystna. Albowiem powstanie monarchii było, jak się zdaje, koniecznym warunkiem wyjścia ludzkości ze stadium barbarzyństwa. Żadna istota ludzka nie jest bardziej spętana zwyczajami i tradycją aniżeli demokratyczny dziki, a w związku z tym w żadnym innym stadium rozwoju społeczeństwa postęp nie jest tak powolny i trudny. Dawne wyobrażenie o dzikim jako

0    najbardziej wolnym człowieku jest przeciwieństwem prawdy. Jest on niewolnikiem, bynajmniej nie widzialnego pana, lecz przeszłości, duchów swych zmarłych przodków, które nawiedzają go od urodzenia do śmierci

1    rządzą nim żelazną dłonią. Ich postępowanie jest obowiązującym wzorem, nie pisanym prawem, któremu należy się podporządkować z ślepym posłuszeństwem. Dla ludzi bardziej uzdolnionych, pragnących zmiany na lepsze stanowi to maksymalne ograniczenie ich możliwości. Najbardziej utalentowanych spychają najsłabsi i najtępsi, którzy oczywiście w takiej sytuacji są wzorami, nie mogą bowiem wznieść się wyżej, podczas gdy tamci mogą upaść.

Społeczeństwo takie ukazuje na zewnątrz jednolicie martwe oblicze, fałszywe pozory równości, wynikające z zredukowania, tak dalece jak tylko na to pozwala natura ludzka, niezmiernych rzeczywistych różnic między wrodzonymi zdolnościami i temperamentami. Wszystko, co pomaga wyprowadzić ludzkość z tego podłego i biernego stanu, który demagogowie i marzyciele późniejszych epok zachwalali jako idealne państwo i Złoty Wiek, wszystko, co pomaga otworzyć drogę zdolnościom i ułatwia podział władzy według naturalnych zdolności człowieka, powinno być powitane życzliwie przez tych, którym dobro bliźnich naprawdę leży na sercu. Z chwilą gdy siły postępu zaczęły działać — a nigdy nie można ich stłumić na zawsze — cywilizacja zaczęła się stosunkowo szybko rozwijać. Wyniesienie jednego człowieka na najwyższe stanowisko pozwala w życiu jednego pokolenia przeprowadzić zmiany, których dawniej nie można by dokonać przez wiele pokoleń, a gdy, jak to się często zdarza, jednostka ta jest ponadto człowiekiem o niepospolitym umyśle i energii, skorzysta ona chętnie z okazji. Nawet kaprysy tyrana mogą być pomocne w zerwaniu kajdanów obyczaju, tak straszliwie ciążących dzikiemu. Plemię, które przestaje kierować się chwiejnymi i podzielonymi radami starszyzny i poddaje się kierownictwu jednego silnego

i zdecydowanego umysłu, staje się groźne dla swych sąsiadów i wkracza na drogę wielkości, która na wczesnym etapie rozwoju historycznego sprzyja często postępowi społecznemu, przemysłowemu i intelektualnemu. Rozszerzając bowiem swe panowanie częściowo siłą oręża, częściowo zaś dzięki dobrowolnemu podporządkowaniu się słabszych szczepów społeczność wkrótce zdobywa bogactwa i niewolników, co zwalnia pewne klasy od surowej walki o byt i daje im możliwość poświęcenia się bezinteresownemu zdobywaniu wiedzy, będącej najszlachetniejszym i najpotężniejszym narzędziem poprawy losu człowieka.

] Postęp intelektualny, przejawiający się w rozwoju sztuki i nauki i rozpowszechnieniu bardziej liberalnych poglądów, nie da się oddzielić od postępu gospodarczego i przemysłowego, a dla tego postępu potężnym bodźcem jest podbój i władza imperialna. Nie jest przypadkiem, że najbardziej gwałtowne wybuchy ożywienia umysłu ludzkiego postępowały w ślad za zwycięstwami i że najwięcej dla postępu i rozprzestrzenienia cywilizacji uczyniły wielkie rasy, podbijające świat, lecząc w czasie pokoju rany zadane podczas wojny. Dowodzi tego w przeszłości przykład Babilończyków, Greków, Rzymian, Arabów. Być może, będziemy jeszcze świadkami tego rodzaju wybuchu w Japonii. Nie jest też przypadkiem, by cofnąć się do źródeł historii, że pierwsze wielkie kroki w kierunku cywilizacji dokonane zostały pod rządami despotycznymi i teokratycz-nymi, takimi, jakie istniały w Egipcie, Babilonie i Peru, gdzie władca żądał niewolniczego posłuszeństwa od swych poddanych w podwójnym charakterze króla i boga. Nie będzie żadnej przesady w stwierdzeniu, że w tych dawnych czasach despotyzm był największym przyjacielem ludzkości i — chociaż brzmi to paradoksalnie — wolności. W końcu bowiem więcej jest swobody w najlepszym znaczeniu tego słowa — swobody myślenia po swojemu i kształtowania swego losu — pod rządami absolutnego despotyzmu i najbardziej dławiącej tyranii aniżeli w pozornej wolności życia dzikiego, gdzie los jednostki od kolebki do grobu kształtują żelazne formy dziedzicznego zwyczaju.

Tak więc społeczna wiara w magię, będąc jedną z dróg wiodących najzdolniejszych ludzi ku władzy najwyższej, przyczyniła się do wyzwolenia ludzkości z kajdanów tradycji i stworzenia życia bardziej wolnego, swobodniejszego, o szerszych horyzontach. Niemała to zasługa. A jeśli ponadto weźmiemy pod uwagę, że w innym kierunku magia torowała drogę nauce, zmuszeni będziemy przyznać, że jeśli nawet czarna magia wyrządziła wiele szkód, to była również i źródłem dobra. I jeśli nawet była dzieckiem błędu, to przecież stała się matką wolności i prawdy.