IMGP9314

dycji naukowych, które jeszcze przed wybuchem II wojny światowej najpierw sama, a później w towarzystwie trojga asystentów i współpracowników odbyła Margaret Mead na wyspy Samoa (1925 - 26), Manus (1929), do szczepów Indian amerykańskich (1930), do Mountain Arapesh, Mundugumor i Tcham-buli w Nowej Gwinei (1931 - 33) czy wreszcie na wyspę Bali (1936-38) — wystarczyłyby w zupełności do tego, aby zapewnić uczonej trwałą pozycję wśród najbardziej reprezentatywnych osiągnięć amerykańskiej antropologii. Wojna światowa (zwłaszcza od chwili gdy przystąpiły do niej Stany Zjednoczone) stanowi dla M. Mead impuls do wzmożonej aktywności pedagogiczno-organizatorskiej, w której w wielu dziedzinach usiłuje stosować w praktyce swą wiedzę psychologa i badacza kultury. Siedzenie żywej dramaturgii wojennego konfliktu, sytuacji, w których najcięższej próbie poddane zostają ludzkie normy współżycia, odporność charakterów, trwałość ideałów i ideologii, bądź też sprawność organizacji społecznych — sprzyja również bardziej pogłębionej autorefleksji badacza-empiryka nad tym, co wiadomo na pewno, a czego jeszcze uczyć się należy o człowieku i jego kulturze. Nie zrywając związków z macierzystym American Museum of Na-tural History, które było dotychczas i miało okazać się w przyszłości jej głównym pracodawcą i życzliwym protektorem coraz to nowych inicjatyw badawczych, w 1942 r. obejmuje obowiązki sekretarza naukowego komitetu doradczego do spraw żywienia ludności w warunkach wojny, w rok później z polecenia urzędu informacji wojskowej wygłasza odczyty w jednostkach wojskowych w Wielkiej Brytanii, a bezpośrednio po zakończeniu wojny podejmuje współpracę z UNESCO, w rezultacie której ukazuje się pod jej redakcją publikacja pt. Cultural Patterns and Technical Change (Paris 1953), będąca pierwszym podręcznikiem dla polityków planistów i organizatorów życia społecznego, odpowiedzialnych za realizację programów pomocy technicznej w krajach zapóźnionych w rozwoju ekonomicznym. Wśród celów, które przyświecały redaktorowi tej szeroko spopularyzowanej książki, naczelne miejsce zajmuje troska o to, aby postęp techniczny w rolnictwie i przemyśle, a także nowe zasady organizacji służby lekarskiej, nowe metody opieki nad matką i dzieckiem oraz nowy system oświaty i wychowania były wprowadzone w sposób możliwie jak najmniej zagrażający zwartości funkcjonującej w danej społeczności kultury.

W latach pięćdziesiątych rozpoczyna się nowy etap w biografii naukowej Margaret Mead. Upływa on pod znakiem powrotów. Nowa seria wypraw etnograficznych —'a do 1975 r. było ich aż dziesięć — zamyka się rygorystycznie w kręgu miejscowości wcześniej poznanych. I tak w 1953 r. następują drugie, po 24 latach przerwy, odwiedziny wyspy Manus, w latach 1957 - 58 — ponowne po 20 latach badania na Bali, w 1964-65 — powtórne studia na Wyspach Admiralicji itd. Odwiedza każdą z wcześniej poznanych wiosek (a wyspę Manus nawet dwukrotnie), odnajduje bądź dowiaduje się o losie swych dobrych znajomych, którzy przed laty stanowili przedmiot jej studiów, rejestruje wszelkie

2 — Mead — Kultura XVII