IMG40

Pierwsze dwa kryteria określają odporność metalu na powstawanie pęknięć gorących, trzecie wyznacza zakres kruchości wysokotemperaturowej.

Próba kołowej wstawki („łaty”) polega na wykonaniu spoiny w kształcie koła o średnicy 50 mm, łączącej wstawkę z arkuszem blachy ułożonym między płytami miedzianymi. Całość jest sztywno zamocowana śrubami do płyty stalowej. Sztywne zamocowanie ogranicza skurcz termiczny spoiny i może wywoływać pękanie krystalizacyjne w spoinie i segregacyjne w strefie częściowego stopienia. Schemat stanowiska do próby kołowej, wymiary próbek i wygląd częściowo zespawanej próbki pokazano na rysunku 7.63.

płyta ze stali nierdzewnej

miedziany miedziana

próbka zewnętrzna

b)

grubość

próbki: 3,2 mm ^v próbka wewnętrzna

Rys. 7.63. Schemat stanowiska do wykonania próby kołowej wstawki (a) oraz wymiary próbki

i sposób układania spoiny kołowej (b) [39]

Mechanizm pękania krystalizacyjnego w osi spoinyjest taki sam jak mechanizm pękania stali i stanowi wynik segregacji faz niskotopliwych na granicach ziaren oraz dużych odkształceń występujących w procesie krzepnięcia i stygnięcia spoin. Stopy aluminium są szczególnie podatne na pękanie na gorąco z uwagi na duży skurcz podczas krzepnięcia (około 6,6%) oraz duży współczynnik rozszerzalności cieplnej (dwa razy większy niż w stopach żelaza). Rysunek 7.64 przedstawia schematycznie mechanizm pękania w obszarze SCS. W czasie spawania w strefie częściowego stopienia dochodzi do nadtapiania się materiału spawanego w wyniku równowagowego nadtapiania się związków Al₂Cu lub nadtapiania resztkowej eutektyki. Podczas chłodzenia z cieczy wydziela się faza a (uboga w Cu). W zależności od

350