IMG61

22

dcl wynosi 15 cm. i chrząszcz - jelonek rogacz (Ijtcanus cervus L.). którego dlugo^ _Claj.₄ osiąga 8.5 cm.

2.3. Pochodzenie owadów

Istnieją trzy główne teorie powstania owadów: Handlirscha. Braunera i teoria wyp_ro. wad/ająca owady od wijów (Myruipoda).

Teoria Handlirscha wyprowadza owady od kopalnych trylobitów. Ostatnie badania wykazują jednak, że trylobity były grupą pośrednią między skorupiakami i pierścienicami i me mogły dać początku owadom

Teoria Braunera łączy powstanie owadów z rozwojem pierścienic (Annę!idu). który doprowadził do powstania grupy Onychophora. a następnie do rozwoju wśród nich form bczskrzydłych. a później uskrzydlonych owadów.

Wreszcie szereg autorów wyprowadza owady od wijów (Myriapoda) poprzez przejściową grupę Symphyla (rys. 2.4).

Najstarsze kopalne formy owadów odnaleziono w złożach ze środkowego dewonu. Byli n> przedstawiciele podgromady Apterygoia. Historia rozwoju rodowego owadów liczy więc co najmniej 300 min lat. Pierwsze formy owadów uskrzydlonych (Pterygota) pochodzą z górnego dewonu. Z epoki karbonu odkryto już 5 rzędów tych owadów. Były to duże, uskrzydli mc gatunki, ociągające długość 25 cm i rozpiętość skr/.ydcł 30 cm. Przypominały

okras geologiczny

- 0

<1 <

o

<

UJ

JURA

trias'

-200 PERM

KAR BON

-300 DEWON

SYLUR

-400 0RD0W1K

kam BR

tr

»-

i

, ^Hist°na rozwoju filogonotycz-

• nego owadów na tle rozwoiu ’ niektórych innych grup stawonogów (Arthropoóa) (wg Lan-hama. 1964)

współczesne ważki lub widelnice. Ckip.cn, później pojawiły chówki i inne rzędy owadów

MC chrząszcze, motyle, mu-

2.4. Zasady systematyki owadów

2.4.1. Wyróżnianie gatunków i taksonomia

Systematyka . taksonomia owadów zajmuje się ich klasyfikacją, wykorzystując podobieństwo budowy gatunków , innych jednostek systematycznych (taksonówj Bez znajomości systematyki owadów entorm,logia leśna. podobnie jak inne nauk. zoologiczne, mc miałyby wspólnego języka do porozumiewania się między _M,bą i postęp wiedzy w icj dyscyplinie byłby niemożliwy. Podstawową jednostką taksonomiczną jest gatunek (spccics) W rozwoju systematyki zoologicznej pojawiły się trzy definicje gatunku, typologiczna nominaiistyczna i biologiczna.

Typologiczne pojęcie gatunku przedstawiali filozofowie i przyrodnicy greccy - Platon (ok. 427—347 p.n.c.) i Arystoteles (384-322 p.n.c.j. hołdował mu też. twórca zasad formalnych współczesnej systematyki - Szwed Karol Linncusz (Carl von Linnć. Carolus Linnac-us. 1707-1778). Typologiczne pojęcie gatunku wywodzi się od przesłanki, ze indywidualność jest uzewnętrznieniem jakiegoś typu. a zatem zmienność jest wy nikiem niedokładności gatunku. Stąd zrodziło się wyłącznie morfologiczne pojęcie gatunku, które mc tylko panowało do początków XX wieku, ale i obecnie znajduje wiciu zwolenników wśród tak>o-

nomistów.

Nominalistyczne pojęcie gatunku, sformułowane przez. Occama i jego zwolenników zaprzecza realności istnienia gatunków, sprowadzając je do pojęć abstrakcyjnych, a uznaje jedynie istnienie osobników, co jest oczywistą nieprawdą w świetle nauk przyrodniczych.

a szczególnie genetyki populacyjnej.

W biologicznym pojęciu gatunku zakłada się. ze gatunki składają się / populacji, których istota polega na wewnętrznej łączności genetycznej. Łączność tę zapewnia historycznie ukształtowany program genetyczny, którym obdar/cni są wszyscy członkowie gatunku Gatunek jest też jednostką ekologiczną, która wchodzi w związki z inny mi gatunkami /> ją-cymi w tym samym środowisku. Gatunki zatem są to grupy naturalnych, krzyżujących sk populacji, rozrodczo izolowane od innych takich grup. Gatunek stanowi zamkniętą pulę

genową.    .

O utrwaleniu właściwości (indywidualności! gatunku decyduje cały system stmunkow wcwimrznnmkowych. jak stosunek pici. troska o potomstwo. możliwo*!    ^r''^/

Dorodnych skupień.' istnienie zależności miedzy osobnikami mc mających dla nish indywidualnego znaczenia, ale ważnych dla gatunku, jak jedn«z**mc    !*>••’«;

go. wspólny rytm życiowy, konkurencja wewnairzgalunkowa. C.arunck    ^

wielka irwatoto, swych cech i może .sinice nieokreślony okres groto****, ny lat. Równocześnie w każdym momencie test obiektem ewolucji i r/ęccgo, a więc ma swój ewolucyjny początek i koniec    ,    ,

Cecha gatunkowa oznacza «, dowolna właściwo* nych gatunków. Między istniejącymi gatunkami zaws/e występuje j (hiatus) chodby w jednej lub dwóch cechacl>    ^ _,^_{oa> mlim<} ws/vWko na,

W taksonomii najwyżej ceni się cechy m