IMG76

50

Rysunek 3.23 Tułów i nasadowa częSC od-włoka u żądłówki z rodziny PompiMae (wg Snodgrassa 1935) oznaczenia |ak na rys 3.22. zwraca uwagę zrośnię. cle propodeum z lutowiem oraz przewężenie między p_ro. podeum a drogim segmentem

odwłoka

Rysunek 3.24

Schemat przekroju poprzecznego przez segment tułowiowy (wg Rossa, 1965) 1 - płytka grzbietowa (lergum). 2 - płytki boczne (pleurae). 3 - biodro (coxa). 4 - płytka brzuszna (stemum)

„•dna para nóg Natomiast skrzydła s, unucszczonc na grzbtetowcj strome drugtego , trze-C scgmcnfu. Z tego względu u form biegających przedtułow jest o w,cle stlmej rozw,-S ntt u form latających, u których rojstów, ulegaj, ty ko noszące skrzydła śród-, z.a-Łe Z uwagi na obecność narządów mchu segmenty tułów,a me są na swym obwodzie jednolite i jednakowo twarde. Grubsze i twardsze miejsca segmentów zwane są płytkami lub sklcry tami (pleurae). Płytka znajdująca się na górnej (grzbietowej) stronic segmentu nazywa się płytką grzbietową albo tergitem (tergum = notum). na stronie dolnej (brzusznej) - płytką brzuszną albo stemitem tstemuml (rys. 3.24). Między tymi płytkami znajdują się płytki boczne, czyli plcuryty (pleurae). Każda z nich składa się z dwóch oddzielnych części skośnie ze sobą zestawionych: przednia (albo dolna) z nich nazywa się epistemutn. tylna (albo górna) - epimerum. Pomiędzy płytkami znajdują się błoniaste połączenia. Płytki grzbietowa i brzuszna, wchodzące w skład przedtulowia, noszą odpowiednio nazwę pr/.edplec/.a (pronotum) i przedpiersia (prosternum). Te. które wchodzą w skład śródtulowia. noszą nazwę śródplecza (mesonotum) i śródpiersia (mesosternum), a płytki za-lulowia nazywają się zapleczem (mclanotum) i zapier-sicm (metastemum). Środkowa część śródplecza widoczna na górnej stronic ciała owadów, np. u chrząszczy widoczna po środku nasadowej części pierwszej pary ^{5 T/}ydcł, czyli pokryw, nazywa się tarczką (scutellum).

Nogi umieszczone są między stemitami i płytkami bocznymi, a skrzydła między płytkami bocznymi i ter-

„„    . ^M««»p^₁₁ajwi_VKszym, jest odwłok (abdomen). Z tu-

wa„^._ szerokością (odwłok nieruchomy) lub za pośrednictwem

Wkutego aenktego przewężenia, t/w styhka (pctmlus). utworzonego / II i III seg-

odwloku znajdują się narządy trawienia, wydalnicze. płciowe.

Irzccim oddziałem uala owadów TwvklcnV t,

jcm on połączony , ,t, _t______ , ^{y na}J^w|ększym, jest odwłok (abdomen). Z tu-

***«"<w*»jm

aamum

'"ł"" rK**jn\

••rjum dacimum

«*num primwm

ftarnuoi tecumlum

tttrrum itium

Rysunek 3.25

Budowa odwłoka (z Steinmanna i Zornboneao iqri\- 1    _nnL ..    -    . ,

sub^aana^^k7^OWen⁴D'ŹT* “T"'¹* ⁿ*""^a- ⁵ ' ^ « K 6 ^arapro^m^ subanalis), 7 epiprokt (epiproctum) - płaty odwłoka zakrywające otwór odbytowy część układu oddechowego, krwionośnego i nerwowego. Segmenty odwłoka są słabo zc-sklerotyzowanc. połączone cienką błoną, w której znajdują się otwory układu oddechowego (pr/etchlinki ) (rys. 3.25). Taka budowa zapewnia możliwość zmiany objętości odwłoka, co jest ważne z uwagi na funkcje trawienia i rozmnażania.

Kształt odwłoka jest zwykle wrzecionowaty lub cylindryczny. Odwłok zbudowany jest co najwyżej z 12 segmentów. Taką liczbę segmentów można stwierdzić u owadów, np . u turkucia podjadka, w okresie rozwoju embrionalnego. W późniejszym okresie rozwoju u postaci dorosłych liczba segmentów odwloką jest mniejsza i w aha się od 3 do 8. Pozostałe, zwykle końcowe człony odwłoka ulegają różnym modyfikacjom. Niekiedy zanikają segmenty początkowe. Pierwotne segmenty od I do VII zwane są segmentami trzewiowymi. segment VIII i IX to segmenty płciowe, a segmenty X—XIII określa się jako postgeni-talne. Te ostatnie ulegają z reguły całkowitej lub częściowej redukcji. Wyrostki segmentu XI, tzw. wyrostki rylcowe (cerci), występują u dorosłych osobników owadów o prymitywnej budowie, np. u skorków. Segment X wykazuje u różnych grup owadów różny siopicń rozwoju. Przysadkami tego segmentu jest ostatnia para nóg odwłokowych gąsienic tnogi takie mogą też występować na III—VI segmencie odwłoka)

Do innych tworów odwłoka związanych z ruchem należą występuiąsc u larw mc t* rych chrząszczy wyrostki IX lergiiu. tzw. urogomphi. U larw chrząszczy z rodziny biega czowatych i kusakowatyeh są one członowane i ułatwiają orientację przy poruszaniu się

I