19428 IMG19

136

Rysunek 8.47

Zer postaci dorosłych szalimaka sosnowca na sadzonce sosny (wg Nunberga. 1964)

Rysunek 8.48

Larwa szelimaka sosnowca (wg Dajoza, 1980) jest w tym przypadku jednoroczna. Pod okapem drzewostanów oraz przy wyjątkowo niekorzystnych warunkach termicznych rozwój może trwać dwa lata.

Do wrogów naturalnych szeliniaka należą drapieżne i pasożytnicze owady oraz kręgowce - ptaki i ssaki. Najważniejsze znaczenie spośród pasożytów odgrywają różne gatunki gąsienicznikowatych i męczclkowatych, a spośród owadów drapieżnych dorosłe osobniki wicrzcholówki - Laphria ora/ mrówki. Niektóre ptaki (dzięcioł czarny i pstry) wybierają larwy szeliniaka z pniaków, inne polują na dorosłe osobniki poruszające się na powierzchni gleby (kukułka, sójka, gawron, szpak, kraska). W podobny sposób niszczą szeliniaka żaby. jaszczurki, jeże i myszy.

Szeiiniak sosnowiec jest jednym z najgroźniejszych szkodliwych owadów w lesie (szkodliwa jest zwłaszcza jego postać dorosła). Jego masowemu występowaniu sprzyja system zrębów zupełnych. Szeiiniak jest zwabiany na zręby zapachem niektórych monoterpenów (L-pincnu) oraz estrów kwasów tłuszczowych (ester metylowy kwasu linolowego) zawartych w żywicy, jaka wydziela się ze świeżych pniaków. Na korzeniach tych pniaków składa jaja, natomiast doskonałe warunki żeru uzupełniającego i regenerującego znajduje na sośnic.

która odnawia się zręby, a także w sąsiadujących zc zrębami uprawach. Wielkie szkody może też wyrządzać' w szkółkach iglastych.

Szeiiniak świerkowicc - Hylobius pinastri Gyll. Biologia podobna jak u szeliniaka sosnowca, jednakże generacja jest dwuletnia, ponieważ larwy zimujące w hakowatych kolebkach w korzeniach sosny i świerka prz.cpoczwarczają się dopiero w lccie następnego roku. a wylęgłe wówczas postacie dorosłe zimują i dopiero następnej wiosny przystępują do składania jaj.

Gatunek ten w Polsce występuje w naturalnym zasięgu świerka, głównie w póhrocno--wschodnicj części kraju, choć żeruje na wszystkich iglastych. Z uwagi na znacznie mniejszą liczebność i lokalność występowania szeiiniak świerkowicc ma mniejsze znaczenie gospodarcze od szeliniaka sosnowca.

Smolik znaczony - Pissodes casianeus Dc Geer (=nolatus F. i. Pojawia się w połowie kwietnia i prowadzi żer uzupełniający, wbijając ryjek w pączki, pędy lub gałęzie, wyżerając tkankę twórczą i łyko. W miejscu uszkodzenia pojawiają się wkrótce krople żywicy. które - krzepnąc - wyróżniają się jasną barwą. Jaja składane są pojedynczo lub po kilka sztuk w małe jamki wygryzione przez samicę w dolnych paniach strzał 3-20-letnich sosen. Larwy żerują między korą a drewnem, wygryzając kręte chodniki, biegnące przeważnie ku dołowi strzałki, naruszające biel i wypełnione trocinkami. Kolebki poczwarko-we eliptycznego kształtu są zagłębione w bielu i wyłożone długimi, białymi wiórkami. Najczęściej znajdują się one w sterze okółków na strzałkach drzew' (ry s. 8.4ÓI. 7 ui wczcś-

Bysunek 8.49

Smolik znaczony Pissodes casianeus De Geer (A. C - wg Nunberga. 1964. B - wg Kudi t '• ’0 A - postać dorosła. B - larwa. C - Zer larw pod korą mtodoi sosny