IMG24

144

przeobrażenia. budowy larw owadów holomctabolicznych i osobliwości stadium rv-kowego.    "**%■

Szczególną formą przeobrażenia zupełnego jest nadprzcobra/cnic (hipcrmctarnort charakterystyczne m in. dla chrząszczy z rodziny olcjnicowatych. niektórych kusa^,,'^' tych. Istota nadprz.eobrażenia polega na występowaniu w rozwoju owadów całkowicie "^J nych pod względem wyglądu i zachowania trzech typów larw przedzielonych mtęd/"| a III typem stadium nibypoczwarki (pscudochrysalis). Dopiero larwa Ul typu ulega _l)s|" " czncmu przeobrażeniu w poczwarkę. a la w postać' dorosłą.

Z jaj majki lekarskiej (olcjnicowatc) wylęgają się w glebie ruchliwe larwy ,_Uj triungulinusami. Dostają się one na kwiaty roślin baldaszkowatych. gdzie przyczepiaj " do nóg glebowych żądlówck i są transportowane do ich gniazd. Tam tnungulinusy przenh rażają się w pękate, mało ruchliwe larwy pędzące pasożytniczy tryb życia. Te z kolei przez stadium nibypoczwarki przeobrażają się w ruchliwe larwy III typu. które opuszcza, gniazdo i przepoczwarzają się w glebie.

4.2. Budowa jaja owadów i determinacja płci

Formowanie jaj może rozpocząć się w ostatnich stadiach larwalnych, w stadium po. czwarki lub w stadium owada dorosłego. Jajo jest wypełnione siatcczkowatą cytoplazmą zaw ierającą jądro z żółtkiem przykrytym osłoną żółtkow ą (rys. 4.2). Żółtko jest pokarmem rozwijającej się larwy. Zawiera ono węglowodany (głównie glikogen). białko i tłuszcze Chorion stanowi zewnętrzną okrywę jaja i decyduje o wy glądzie jaja. czyli jego morfologii. Bezpośrednio pod chorioncm znajduje się oskórck serozowy. W chorionic występują liczne kanaliki umożliwiające oddychanie zarodka. Chorion jaja jest bardzo odporny na działanie insektycydów, tylko niektóre z nich. tzw. owicydy. mają zdolność' przenikania przez osłonę jaja. Szczególnie odporne na insektycydy jest jajo na początku i w końcu swego rozwoju.

Do cech morfologicznych jaja należy kształt, rzeźba, wielkość, barwa i rysunek.

Kształt jaja jest najczęściej kulisty (motyle, chrząszcze), owalny (chrząszcze), cylindryczny. Spotyka się też jaja fasolowatc. beczul-kowatc (pluskwiaki), butelkowate (muchy), bochcnkowate (strzy-gonia choinówka). lodygowatc (zlolook) i inne (rys. 4.3).

Rzeźba jaja zależy od rzeźby jajowodu, której jest odciskiem. Rzeźba jesi przeważnie symetryczna, a w środku osi symetrii, zwykle (choć nic zawsze) na wierzchołku jaja. znajduje się aparat mi-kropylamy składający się z mikroskopijnych otworków przechodzących przez chorion, umożliwiających przenikanie plemników i zapłodnienie (rys. 4.4). Może też znajdować się hydropile - olwór służący do przenikania wody do wnętrza jaja. Część jaja stykająca się z. podłożem, np. blaszką liścia, jest z reguły spłaszczona i

Rysunek 4.2

Pizekrój podłużny g,,_a owada (wg Snodgrassa. 1935): 1 - mikropyle. 2 -cfionon. 3 - oskórek serozowy. 4 - jądro, 5 - osłona żółtkowa. 6 - żółtko