IMG31

uzyskać korzystne rozdrobnienie ziaren i w konsekwencji poprawę właściwości mechanicznych materiału, szczególnie ciągliwości. Tak więc w procesie normalizowania usuwana jest struktura Widmanstattena w strefie przegrzania oraz likwidowana struktura pierwotna spoiny. Po wyżarzaniu normalizującym przy wolnym chłodzeniu na powietrzu prawie całkowicie są usuwane naprężenia własne konstrukcji. Przykład makro- i mikrostruktury złącza spawanego po spawaniu i po normalizowaniu pokazano na rysunkach 10.19 i 10.20. Istotną makroskopową różnicę między przedstawionymi strukturami stanowi to, że po normalizowaniu nie jest widoczna strefa wpływu ciepła.

Rys. 10.20. Struktura złącza spawanego po normalizowaniu: a) w makrostrukturze nie jest widoczna SWC, b) obszar linii wtopienia. W strefie wpływu ciepła i w spoinie widoczne drobne ziania ferrytu

i perlitu

10.2.4. Wyżarzanie w zakresie dwufazowym (A_x-A₃)

Przedstawione w poprzednim rozdziale korzystne zmiany struktury gwarantujące uzyskanie wysokiej ciągliwości w procesie normalizowania nie dotyczą wszystkich połączeń spawanych. Szczególnym przypadkiem są spoiny grubych blach ze stali 18G2A wykonane metodą spawania elektrożużlowego drutem zawierającym nikiel i molibden (0,05% C, 1,20% Mn, 1,32% Ni. 0,45% Mo). Po spawaniu spoiny elektrożużlowe charakteryzowały się bardzo niską udamością(około 16 J/cnr w temperaturze -20°C) [182, 183]. Obróbki cieplne polegające na wyżarzaniu w zakresie temperatur 650-h960°C przez godzinę z następującym potem wolnym chłodzeniem na powietrzu nie powodują z reguły wzrostu udarności do wymaganego minimum 35 J/cm², a w wypadku wyżarzania w temperaturach 850°C, 920°C i 960°C wywołują nawet jej spadek do poziomu niższego niż po spawaniu (rys. 10.21).

Szczególnie niekorzystnym efektem tego typu wyżarzania było jednoczesne obniżenie udarności i pogorszenie właściwości wytrzymałościowych (R_e, R_m, HV) (rys. 10.22). Przyczyną takiego nienormalnego zachowania się spoin w czasie obróbki cieplnej jest charakter struktury powstającej w procesie krzepnięcia. Warunki krystalizacji spoin elektrożużlowych prowadzą

541