IMG33

Rys. 10.23. Struktura komórkowa w spoinie eleklrożużiowej. W celu ujawnienia struktury pierwotnej zgład trawiono w odczynniku o składzie: 0.5 g SnCl₂, 1 g CuCl,, 30 g FeCl„ 50 cm³ HC1, 500 cm³

wody, 500 cm³ alkoholu etylowego

Segregacja ta powoduje więc różnice w temperaturach A_} środka komórek i jej ścianek. Pierwiastki stabilizujące austenit (Mn, Ni), które znajdują się w ściankach komórek, obniżając temperaturę A₃, sprawiają, że podczas chłodzenia przemiana zaczyna się od wnętrza komórek (rys. 10.24c). Chłodzenie i postępująca od środka komórek przemiana y -> a powodują dyfuzję węgla do ścianek komórek, które mają znacznie niższą temperaturę Ac₃ i Ac,. Tak wzbogacony pierwiastkami stopowymi i węglem austenit na granicach byłych komórek pomimo wolnego chłodzenia ulega przemianie w martenzyt, bainit i perlit, a częściowo pozostaje jako austenit szczątkowy (rys. 10.24d). Normalizowanie prowadzi więc do ponownego otrzymania struktury komórkowej (rys. 10.25), w której we wnętrzu komórek jest miękki drobnoziarnisty ferryt, natomiast w ściankach produkty dyfuzyjnej i bezdyfuzyjnej przemiany austenitu (perlit, bainit, martenzyt oraz austenit szczątkowy). Struktura taka daje niezadowalające właściwości wytrzymałościowe (ze względu na duże obszary ferrytu we wnętrzach komórek) i jednocześnie niską udarność. Jest ona wynikiem obecności martenzytu, bainitu oraz niestabilnego mechanicznie austenitu, który w procesie udarowego łamania próbek ulega destabilizacji, przemieniając się w martenzyt przed frontem pęknięcia.

Badania własne [182] wykazały, że korzystne połączenie właściwości wytrzymałościowych i plastycznych spoin elektrożużlowych zapewnia dwustopniowa obróbka cieplna (750°C/0,5 godz. - chłodzenie na powietrzu, i 650°C/2 godz. - chłodzenie na powietrzu). Korzystny wpływ takiej obróbki cieplnej wynika z tego, że w trakcie wyżarzania w temperaturze 750°C zachowany zostaje powstały podczas krzepnięcia drobny iglasty ferryt porozdzielany regularnymi drobnymi obszarami austenitu. Po ochłodzeniu nie tworzy się ciągła siatka kruchych struktur martenzytyczno-austenitycznych z perlitem i bainitem, a tylko powstają pojedyncze obszary produktów przemiany austenitu (rys. 10.26).

543