IMG92

Obszar zużycia na głównej powierzchni przyłożenia podzielono na trzy strefy. Pierwua obejmuje naroże ostrza i jest oznaczona literą C. Od drugiego końce czynnej krawędzi skrawającej odmierza się b/4 szerokości warstwy skrawanej, a powstałą w ten sposób strefę oznacza się przez N. Pozostała, środkowa część nazywana jest strefą B. Szerokość starcia w poszczególnych miejscach na powierzchni przyłożenia oznacza się ogólnie symbolem VB z odpowiednim do strefy indeksem i mierzy się zawsze od początkowego położenia krawędzi skrawającej. Mamy więc (rys. 2.5):

•    szerokość starcia w strefie środkowej VB_t Jest to najczęściej stosowany w praktyce wskaźnik zużycia powierzchni przyłożenia ostrza w przypadku wystąpienia równomiernego zużycia;

•    maksymalną szerokość starcia w strefie środkowej VBmu Wskaźnik ten stosuje się jako alternatywę dla VBa, jeżeli zużycie jest nierównomierne;

•    szerokość starcia w strefie naroża VBc. która często bywa większa niż VB§;

•    szerokość wyżłobienia na powierzchni przyłożenia VBn-

Stosuje się również wskaźnik KE - cofnięcie naroża ostrza odmierzane względem płaszczyzny Pf w jego pierwotnym położeniu. Wskaźnik KE jest miarą zużycia promieniowego i ma ważne znaczenie w obróbce dokładne.

Wymienione wskaźniki, chociaż podstawowe, nie muszą być jedynymi stosowanymi wskaźnikami zużycia. Badając zużycie ostrza narzędzia należy przyjmować te wskaźniki, które decydują o jego stępieniu. Mogą to być np. wskaźniki odniesione do pomocniczej powierzchni przyłożenia. Przy frezowaniu płytkami z węglików spiekanych może to być liczba i wielkość pęknięć.

Pośrednie wskaźniki zużycia ostrza narzędzia to zmiany wielkości fizycznych spowodowane zużyciem ostrza. Do nich możemy zaliczyć jakość powierzchni obrobionej, kształt i kolor wióra, siły skrawania, drgania i hałas, emisję akustyczną i wiele innych zależnie od warunków skrawania.

W procesie skrawania zużyciu podlega zarówno powierzchnia natarcia, jak i powierzchnia przyłożenia. W wyniku zużycia na powierzchni przyłożenia pojawia się starcie VB*. a na powierzchni natarcia rowek (żłobek, krater) charakteryzowany wielkościami: KF, KM i KB. W zależności od warunków obróbki przeważające zużycie obserwuje się na powierzchni przyłożenia (rys. 2.5a) lub natarcia (rys. 2.5b). Czasami obserwuje się intensywne zużycie zarówno na powierzchni przyłożenia jak i natarcia (rys. 2.Sc).

Przeważające zużycie powierzchni przyłożenia ostrza narzędzia występuje przede wszystkim przy małej grubości warstwy skrawanej (względnie posuwu), szczególnie przy obróbce kruchych materiałów (takich jak np. żeliwo).

Przeważające zużycie na powierzchni natarcia ma miejsce w przypadku, gdy powierzchnia przyłożenia ochraniana jest przed zużyciem stabilnym narostem, a temperatura stykowa na powierzchni natarcia jest znacznie wyższa od temperatury na powierzchni przyłożenia.

W miarę wzrostu zużycia ostrza z czasem skrawania zwiększa się szerokość i głębokość rowka. Przy równoczesnym zużyciu powierzchni przyłożenia i natarcia maleje odległość rowka KF, co powoduje zmniejszenie wytrzymałości krawędzi skrawającej ostrza. Może to prowadzić do zużycia katastroficznego, np. wyłupania krawędzi skrawającej.

Tworzenie się rowka jest wynikiem nierównomiernego zużywania się powierzchni natarcia. Zjawisko to obserwuje się zasadniczo przy skrawaniu materiałów plastycznych, choć spotykane jest również przy skrawaniu materiałów kruchych (żeliwo, brąz).

W literaturze spotyka się szereg hipotez dotyczących istoty tworzenia się rowka. Jedni uważają, że tworzenie rowka jest związane z narostem na ostrzu, inni tłumaczą powstanie rowka istnieniem obszaru względnego zahamowania na długości styku plastycznego i różną w związku z tym prędkością przemieszczania wióra względem powierzchni natarcia ostrza. Każda z tych hipotez może tłumaczyć istotę powstawania żłobka dia konkretnych przypadków skrawania.

Przy niższych prędkościach skrawania narost ochrania powierzchnię natarcia, a rowek tworzy się w określonej odległości od krawędzi skrawającej.

Przy wyższych prędkościach skrawania i zaniku narostu nierównomierne zużycie powierzchni natarcia jest głównie wynikiem różnej prędkości przemieszczania wióra względem powierzchni natarcia, czyli różną intensywnością zużycia adhezyjnego i ściernego na różnych jej częściach.