IMGw20

postawy należą dwa sądy, nawzajem logicznie sprzeczne. Tak więc sprzeczna wewnętrznie byłaby postawa, która by zawierała dwa sądy: przekonanie, iż Polacy są leniwi i zarazem przekonanie, iż są oni pracowici, bądź postawę, która by zakładała, że są oni zarazem rycerscy wobec kobiet i zachowują się wobec nich niegrzecznie. Postawa natomiast przyznająca zarazem Polakowi rycerski stosunek do kobiet i niedbałość w pracy byłaby z tego punktu widzenia wolna od logicznych sprzeczności. Sprzeczną byłaby postawa przyznająca Anglikom życzliwy stosunek do innych narodów i postrzegająca ich jako ksenofobów, gdy postawa określająca Niemców jako sprawnych organizatorów i zażartych nacjonalistów wolna byłaby od tych sprzeczności.

Jednakże postulat logicznej spójności może sięgać dalej, a mianowicie za postawę spójną w sensie mocniejszym uznać możemy taką, w której jedne z sądów są racją logiczną dla innych, z innych wynikają. Najczęściej polega to na tym, iż własności przypisywane przedmiotowi postawy układają się w pewien porządek hierarchiczny, tak iż posiadanie pewnej własności nadrzędnej przesądza na mocy jej znaczenia o posiadaniu całego zespołu własności szczególnych. Taki związek logiczny zachodzi między przekonaniem, iż znany nam człowiek (będący przedmiotem postawy) jest uczciwy, i przekonaniem, że nie kradnie on bliźnim pieniędzy z kieszeni, między przekonaniem, iż jest on odważny, i przekonaniem, że pomoże innym w sytuacji stanowiącej dlań duże ryzyko osobiste. Postawy w tym sensie niespójne byłyby postawami składającymi się z sądów nie powiązanych takim stosunkiem wynikania. Jak pamiętamy,- mogą one ponadto być bądź sprzeczne, bądź też niesprzeczne wewnętrznie.

Również i postawy o wspomnianej wyżej hierarchicznej strukturze mogą mieć charakter logicznie sprzeczny. Polega to na tym, iż przyznaje się przedmiotowi postawy atrybut niezgodny ze znaczeniem pewnej ogólniejszej własności, którą by mu się chciało przypisać. Tak więc przyznanie komuś atrybutu opiekuńczości jest sprzeczne z przyznaniem, iż regularnie bije on swoją żonę. Tak więc, jeśli przyznajemy komuś atrybut bardziej ogólny (w tym sensie, iż zawiera on szereg atrybutów bardziej szczegółowych), a zarazem odmawiamy mu posiadania pewnego atrybutu szczegółowego, którego nazwa należy do definicji atrybutu

45