K Þjna DIALEKTY POLSKIEz812

K Þjna DIALEKTY POLSKIEz812



211

sÅ‚owiaÅ„skich przedrostek izb- o funkcji elatywnej, oznaczajÄ…cej oddalanie siÄ™ z •wnÄ™trza danego przedmiotu, zostaÅ‚ prawie konsekwentnie zastÄ…piony przez wy- (z wyjÄ…tkiem poÅ‚abskiego rez-; poi. isep ^ *izb*bph 'wyspa’), natomiast przyimek izb skon tani inowaÅ‚ siÄ™ z «f>, tracÄ…c nagÅ‚osowÄ… samogÅ‚oskÄ™ (*#& góry $n%oditi : sb nada icyyoditi). Rozróżnianie przyimkowego i przedrostkowego s, s- (-£*80) od przyimkowego z    *iz») spotyka siÄ™

nawet jakiÅ› czas po zaniku je.ru sÅ‚abego w niektórych najstarszych zabytkach polskich, np. s nim, umiÅ‚ować, ale z minuta, zjawić (*izbjawiti) Rosp, ale utrzymanie opozycji delatywnego #(-) do elatywnego z(-) staÅ‚o siÄ™ jm) zaniku jerów sÅ‚abych w pewnym stopniu niemożliwe, ponieważ propozycje te, Å‚Ä…czÄ…c siÄ™ z nastÄ™pnym wyrazem na zasadzie fonetyki Å›ród-wyrazowej (zob. § 71, § 6), identyfikowaÅ‚y siÄ™ ze sobÄ… pod wzglÄ™dem dźwiÄ™cznoÅ›ci w pozycji przed nastÄ™pujÄ…cymi po nieb spółgÅ‚oskami zwartymi czy szczelinowymi (z^gtiry *xo$i, sjkory rylaźi). W tej sytuacji opozycjÄ… s : z przeradza siÄ™ w oboczność fonetycznÄ… jednego i tego samego morfÄ™ mu, której utrzymywanie staje siÄ™ zbÄ™dnym utrudnieniem. UsuniÄ™cie tej niewygodnej obocznoÅ›ci dokonuje siÄ™ w jÄ™zyku polskim przez upowszechnienie z, które z czasem wypiera przyimkowe » oraz przedrostkowe ZwyciÄ™stwo dźwiÄ™cznej postaci tej propozycji należy tÅ‚umaczyć dziaÅ‚aniem analogii do innych propozycji zakoÅ„czonych na spółgÅ‚oskÄ™ dźwiÄ™cznÄ…, jak przez, bez. W piÅ›miennictwie chronologia i przebieg procesów upowszechniania z, z-, czyli zastÄ™powania tÄ… postaciÄ… propozycji etymologicznych 8, s-, zostaÅ‚y w wielu wypadkach zamazane na skutek stosowania siÄ™ pisarzy do ogólnopolskich norm ortograficznych, odzwierciedlajÄ…cych albo dawniejszy, albo obcy dialektowi pisarza stan jÄ™zykowy. Mimo to można na podstawie dotychczasowych, niepeÅ‚nych jeszcze danych filologicznych wznosić, że poza, terenami Å›lÄ…sko-maÅ‚opolskimi zastÄ™powanie s, •■>â– - przez z, z- w pozycji przed samogÅ‚oskÄ… lub spółotwartÄ…, które wewnÄ…trz wyrazu nie wpÅ‚ywaÅ‚y na zmianÄ™ dźwiÄ™cznoÅ›ci poprzedniej spółgÅ‚oski, zaczęło siÄ™ już w XV wieku, podczas gdy pisarze maÅ‚opolscy (Kodeks Stradomskiego, J. Åšandeeki-MaÅ‚ecki, M. Rej) jeszcze w XVI wieku używajÄ… form typa n nami, smoicić, Å›lazie (Rosp .11’ XXXI 217). W ciÄ…gu XVI i w XVII wieku ponaddialoktalna polszczyzna ogólna upowszechniÅ‚a dźwiÄ™czne postaci przyimka z. ze oraz przedrostka z- przed dźwiÄ™cznymi oraz przed samogÅ‚oskami i spółotwartymi nie liczÄ…c siÄ™ ze zróżnicowaniami dialektal-nymi, które do dziÅ› w pewnej mierze odzwierciedlajÄ… stan chyba zarysowujÄ…cy siÄ™ już w XV wieku.

Północno-wschodnia część naszych obszarów gwarowych stosunkowo konsekwentnie objÄ™ta zostaÅ‚a procesem upowszechnienia dźwiÄ™cznego r(-) nie tylko przed dźwiÄ™cznymi spółgÅ‚oskami, lecz także przed samogÅ‚oskami i spółotwartymi w typach zleść (53A), zrućie (53B), zralić (53G) oraz w wyrażeniach zÅ‚ożonych z przyimka z oraz zaimka osobowego lub wskazn-


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
K ?jna DIALEKTY POLSKIEz882 Mapa 52. Przedrostek superlatywu n&-,nai- Dz»siejsze zasiągi postaci
K ?jna DIALEKTY POLSKIEz819 58B. Na części tego obszaru (w zasięga 34D) ustalenie się końcówki -ego
K ?jna DIALEKTY POLSKIE712 jącyeh reguł, przepisów (choć niekoniecznie pisanych), którym musi się po
K ?jna DIALEKTY POLSKIE749 IX. IJTSDWACJE LECHICKIEJ GRUPY JĘZYKOWEJ Długotrwale procesy rozprzestrz
K ?jna DIALEKTY POLSKIE757 67 Mapa IX. Kontyimanty psi. +torl: 1. Obszary rozwinięcia się *tort w ta
K ?jna DIALEKTY POLSKIE78931 129 puoya (śefcina), puoyd część warsztatu tkackiego* ustali się dalek
K ?jna DIALEKTY POLSKIE78975 173 i Mazurach, o którym K. Kitach pisze, że « „ma zdaje się położenie
K ?jna DIALEKTY POLSKIEz896 Mapa 66. Dualna końcówka -ta w 2. pl. czasowników Upowszechnienie się po
K ?jna DIALEKTY POLSKIEz899 Mapa 69. Końcówki 1. pl. praet.ii A Zasięgi utrzymywania się końcówki 1.
K ?jna DIALEKTY POLSKIE717 IV. IKDOEUEOPE.JSKIE CECHY DIALEKTALYE Dialekty i języki słowiańskie Arra
K ?jna DIALEKTY POLSKIE726 3t; Mapa I. Lokalizacja praojczyzny Słowian według: 1. A. Szach matowa, 2
K ?jna DIALEKTY POLSKIE734 u Mapa II. Położenie i otoczenie Praslowian w połowie drugiego tysiącleci
K ?jna DIALEKTY POLSKIE741 51 Mapa IV. Początki wyodrębniania się Słowian południowych: 1. Zasiąg ku
K ?jna DIALEKTY POLSKIE742 52 Przesunięcie dużej masy Słowian przez Karpaty i kraje naddunaj-skie na
K ?jna DIALEKTY POLSKIE744 51 Mapa V. 1. Zasięgi Słowian w drugiej połowie VI w. 2. Północna granica
K ?jna DIALEKTY POLSKIE746 56 Mapa VI. Ludnościowo-polityczne stosunki przed połową X wieku: 1. Zasi
K ?jna DIALEKTY POLSKIE754 64 Mapa VII. Słowianie zachodni w lutach 800 — 950. Przypuszczalne zasięg
K ?jna DIALEKTY POLSKIEz811 210 § 77. Powstanie i rozprzestrzenienie przedrostka superlatywów naj- P
K ?jna DIALEKTY POLSKIEz883 A 8 C 0Mapa 53. Upowszechnianie dźwięcznej postaci przedrostka-przyimka

więcej podobnych podstron