Kolendowicz4

tarcie T, przy czym ciało pozostanie w spoczynku. Tarcie w stanie spoczynku ciała nazywamy tarciem statycznym. Gdy siła P osiągnie pewną graniczną wartość, siła tarcia \osiągnie swoją wartość maksymalną, przy której ciało będzie trwać jeszcze w równowadze, lecz po przekroczeniu tej wartości nastąpi przesunięcie się ciała w kierunku działania siły P. Podczas ruchu występuje również tarcie zwane tarciem kinetycznym, które jednak jest mniejsze od tarcia statycznego i ma wartość stałą (rys. 6-4).

Rys. 6-3

Występuje tarcie statyczne -równowaga graniczna

Ruch ciała - występuje tarcie kinetyczne

■ Wartość siły tarcia zależy od wartości nacisku normalnego na płaszczyznę styku i szorstkości stykających się ciał. Szorstkość tę charakteryzuje tzw. współczynnik tarcia, który oznaczać będziemy przez/dla tarcia statycznego i przez/* dla tarcia kinetycznego. W zagadnieniach architektoniczno-budowlanych interesować nas będzie tylko tarcie statyczne, którego wartość wyrazimy wzorem

T = JN.    (6-1)

■    Tarcie jest więc równe iloczynowi nacisku normalnego i wspóczynnika tarcia.

■    Na rysunku 6-5 zilustrowano różne przypadki obciążenia i odpowiadające im rodzaje i wartości reakcji, do których należą również siły tarcia.

Występuje tarcie statyczne

Rys. 6-5 ■ Współczynnik tarcia/wyznacza się doświadczalnie w laboratorium. W prosty sposób współczynnik ten można wyznaczyć dla dwóch stykających się ciał zwiększając stopniowo kąt nachylenie <p płaszczyzny styku obu ciał (rys. 6-6). W chwili równowagi granicznej kąt ę osiąga wartość <p₀, którą nazywamy kątem tarcia. Po zwiększeniu wartości kąta ę. nastąpi poślizg i przesuwanie się jednego ciała po drugim. W płaszczyźnie styku wystąpi wówczas tarcie kinetyczne. Z rysunku 6-6c łatwo odczytać, że

T fN

^tg(Po~ N~ ~N\

czyli

/ = tgę>₀-

(6-2)

104