• nieswoiste chemiczne składniki osocza i płynów ustrojowych: układ dopełniacza, properdyny, bakteriocydyny, inhibitory wirusów, substancje neutralizujące endotoksyny i in.
Odporność swoista (immunologiczna) - wytwarzanie pod wpływem.antygenów wysoce swoistych substancji białkowych zwanych przeciwciałami, które szczególnie wybiórczo łącza się z tymi antygenami, pod wpływem, których powstały i powodują ich neutralizację polegającą na pozbawianiu ich chorobotwórczości lub toksyczności.
Antygeny - wielkocząsteczkowe substancje białkowe lub nieswoiste związki o mniejszych cząsteczkach pochodzące z obcych komórek lub z wnętrza własnego organizmu. Odznaczają się:
• antygenowością (powszechniejsza) - antygen ma takie elementy struktury zw. determinantami, przez które swoiście łączy się z odpowiadającym mu przeciwciałem.
• Immunogenność (nie wszystkie antygeny) - na pozajelitowe wprowadzenie antygenu organizm odpowiada wytworzeniem swoistego przeciwciała.
Przeciwciała - wysoce swoiste gammaglobuliny wytwarzane w immunocytach, czyli komórkach immunologicznie kompetentnych, głównie w limfocytach T i plazmocytach oraz limfocytach B, które wybiórczo reagują z odpowiednim antygenem. Przeciwciała mogą wyst. w błonie komórkowej jako receptory dla antygenu (limfocyty T) lub być wydzielane do osocza i płynów ustrojowych (plazmocyty). Chemicznie składają się z 2 ciężkich łańcuchów polipeptydowych H i 2 lekkich L. Ich końce stanowią miejsce chwytne dla antygenów. Wśród immunoglobulin wyróżniamy: mi, gamma (80%), alfa,delta i epsilon (IgM, IgG, Ig A, IgDilgE).
Rodzaje przeciwciał:
• Antytoksyny - neutralizuję jady np. bakteryjne;
• Precypityny - wytracają z roztworu białko;
• Opsoniny - ułatwiają fagocytozę:
• Ąglutyniny - zlepiają antygeny;