lastscan7

■    środki deponentów powinny hyc wykorzystane na potrzeby gospodarki;

■    stosunki między bankiem a klientem muszą być społecznie akceptowalne, a nic oparte na wykorzystywaniu braku wiedzy kontrahenta bankowego.

Realizacja tych postulatów wymaga zaangażowania różnych grup interesariuszy.

Rolę banku w gospodarce narodowej można scharakteryzować poprzez prezentację trzech najbardziej istotnych dziedzin działalności. Są to:

-    udział w kreacji pieniądza;

-    udział w społecznym podziale pracy;

-    dokonywanie alokacji i transformacji środków.

1.2.1.

Udział w kreacji pieniądza

Banki komercyjne mogą w ograniczonym stopniu tworzyć pieniądz banków y ponad pozostawione mu sumy wkładów za pomocą kreacji dodatkowych kredytów.

Kreacja pieniądza bankowego przez banki komercyjne następuje poprzez wzrost wielkości kredytów udzielanych przez te banki, a także przez zwiększenie zakupu walut obcych. Obie te operacje powodują wzrost środków płatniczych (wkładów) w danym banku lub w innym banku, na którego konto zostały przekazane środki otrzymane w formie kredytu.

Środki trzymane przez banki na rachunkach w banku centralnym, a także gotówka przechowywana w' ich skarbcach, stanowią płynne rezerwy banków komercyjnych, zw ane także pieniądzem rezerwowym banku centralnego czy bazą monetarną obiegu pieniężnego.

Ograniczenie kreacji pieniądza przez bank komercyjny wynika z konieczności utrzymywania płynności, co jest uwarunkowane przez wielkość posiadanych środków banku centralnego. Każde udzielenie kredytu oznacza, że jego część może być wypłacona w gotówce bądź. też przekazana na rachunek innym bankom, tzn. że tylko część środków z udzielonego kredytu pozostanie na rachunku w banku. Te czynniki powodują, że bank komercyjny musi posiadać odpowiednią wielkość pieniądza rezerwowego banku centralnego, żeby móc bez ograniczeń realizować wypłaty gotówkowe swoich klientów oraz pokrywać ujemne dla siebie saldo rozliczeń z innymi bankami.

Możliwości kreacji pieniądza bankowego przez bank komercyjny są więc ograniczone przez wielkość posiadanego pieniądza rezerwowego banku centralnego, gdyż klienci mogą chcieć wykorzystać posiadane środki na rachunkach w banku komercyjnym w formie gotówki bąd/ tez przekazać je do innego banku. Jeżeli suma środków otrzymywanych I płaconych innym bankom komercyjnym jest dla dunego banku komercyjnego niekorzystna, to musi on dysponować odpowiednimi środkami na rachunku w banku centralnym, żeby pokryć różnicę.

Wielkość pieniądza rezerwowego posiadanego przez bank komercyjny może zatem być znacznie mniejsza od wielkości posiadanych wkładów. Wzajemne relacje między posiadanym pieniądzem rezerwowym a nagromadzonymi wkładami są określane jako tzw. mnożnik pieniądza wkładow ego lub multiplikator.

Zależność ta jest wykorzystywana przez bank centralny w celu regulowania wielkości podaży pieniądza poprzez interwencje, których zadaniem jest bądź pomnażanie wkładów pieniężnych, bądź też zahamowanie tego procesu.

1.2.2.

Udział w społecznym podziale pracy

Bank jest przedsiębiorstwem, które prowadzi działalność mającą na celu przejęcie od jednostek gospodarczych i osób fizycznych czynności finansowych, jest także instytucją dokonującą transformacji terminu, wielkości i ryzyka w' stosunkach pieniężnych między pożyczkobiorcą a pożyczkodawcą.

W gospodarce, która w małym stopniu zależy od podziału pracy, podmioty gospodarcze muszą dokonywać czynności finansowych samodzielnie. Natomiast w gospodarce o rozwiniętym podziale pracy banki stają się przedsiębiorstwami, które przejmują szereg czynności w zakresie gospodarki finansowej od przedsiębiorstw i gospodarstw domowych. Może nawet powstać sytuacja krańcowa, kiedy to bank przejmie wszystkie funkcje finansowe wspomnianych podmiotów gospodauw* li. a będzie to oznaczać, że podmioty te - zamiast stosunków finansowych / wieloma klientami czy dostawcami - będą miały stosunki tylko z jednym bankiem (model popularny kiedyś w Niemczech).

Banki przede wszystkim przyjmują wkłady i udzielają kredytów, co spraw ia. /•■ przedsiębiorstwa i gospodarstwa domowe nie muszą same szukać kredytodawcy czy kredytobiorcy. Banki przejmują także szereg czynności usługowych, zwlas/c/a w zakresie obsługi obrotu papierami wartościowymi. Zawiadamiają właścicieli o /o bramach akcjonariuszy, a także pobierają odsetki i dywidendy dla nich. Papiny wartościowe mogą też być przekazywane do specjalnych banków (zbiornic).

Banki występują również v. zastępstwie podmiotów gospodarczych w handlu papierami wartościowymi. Kupują i sprzedają w' imieniu swoich klientów na giełdzie określone akcje i obligacje.

Obsługa papierów wartościowych przez banki to m.in. przejęcie emisji tych papie rów od przedsiębiorstw oraz obsługa sprzedaży weksli i obligacji skarbowych.

Banki udzielają także porad podmiotom gospodarczym, które chcą dokonać lokaty. W ich imieniu dokonują zakupów papiciów wartościowych łub przekazują tc śnnlki specjalnym instytucjom zajmująt ym się oUittiiiUliowaiiMun cudzym majątkiem.