lektury j polski1

Chłopi (tom I — Jesień)

Władysław Stanisław Reymont

Język, styl, środki artystyczne

Wszystkie cztery sonety, które składają się na cykl, utrzymane są w stylistyce modernizmu, przede wszystkim symbolizmu i impresjonizmu. Symboliczne jest skontrastowanie bohaterów lirycznych — limby oraz róży. Impresjonistyczne jest natomiast ujęcie oświetlenia pejzażu — porannego (sonet I), pełnego słońca (sonet II) i 'wieczornego (sonet IV), a także malarskość obrazu, jego barwność. Poeta zastosował również w swoim tekście synestezję: wykorzystał elementy słuchowe — odgłosy świstaka, echo, cisza, dźwięki ulotne (jakby wzdychania); wzrokowe — czerwień na szarej skale, niebieski kolor lasu, krople rosy na płatkach kwiatu; zapachowe (zioła) i dotykowe — skronie do zimnej tuli skały; hal miękki aksamit. Widoczne jest słownictwo związane z górami Wszystkie cztery sonety są regularne, o typowym układzie rymowym, napisane dziewięriozgłoskowcem.

Ważne pojęcia

Impresjonizm — kierunek w sztuce przełomu XIX i XX wieku charakteryzujący się zapisem przelotnych, jednostkowych i niewyrażalnych stanów psychicznych podmiotu lirycznego.

Symbolizm — prąd literacki ukształtowany pod koniec XIX wieku, wykorzystujący do opisu świata symbol, który obok znaczenia dosłownego jest również znakiem ukrytych treści, niejasnych i niejednoznacznych.

Synestezja — środek stylistyczny polegający na przypisywaniu jednemu zmysłowi wrażeń odbieranych innym zmysłem. Jest odmianą metafory.

Konteksty i nawiązania

Podobną stylistykę lub nastrojowość przynoszą inne utwory z epoki, np. inne wiersze Kazimierza Przerwy-Tetmajera; „Świerk” Franciszka Nowickiego; „Na Hali Miętusiej” i „*** Błękitnym echem letniej żarzy” Tadeusza Micińskiego; „Las Ciemnosmreczyński” Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, a także obrazy Leona Wyczółkowskiego „Las w Zakopanem” (1905) i Henryka Szczyglińskiego „Pejzaż z drzewem” (1906).

W

Władysław Stanisław Reymont

Chłopi (tom I — Jesień)

Biogram autora

Władysław Stanisław Reymont (1867-1925, pierwotne nazwisko: Rejmenl) był synem organisty z Kobieli Wielkich koło Radomska. Mimo starań rodziców nie ukończył szkół, imał się różnych zawodów (czeladnik krawiecki, wędrowny aktor, pracownik na kolei), próbował się utrzymywać z pracy literackiej. Niezależność finansową dało mu odszkodowanie za wypadek kolejowy, któremu uległ w 1900 roku; odtąd mógł się całkowicie oddać pracy pisarskiej. Międzynarodową sławę i Nagrodę Nobla w 1924 przyniosła mu powieść „Chłopi” Inne bardziej znane utwory pisarza to powieści „Ziemia obiecana” „Komediantka” (i jej kontynuacja „Fermenty”) oraz „Rok 1794” a także reportaż „Pielgrzymka do Jasnej Góry”

Geneza utworu

Powieść powstawała w latach 1899-1908. Składa się z czterech tomów zatytułowanych według pór roku. Utwór był drukowany w „Tygodniku Ilustrowanym” w odcinkach w latach 1902-1909. Powstał pod wpływem doświadczeń życiowych oraz przemyśleń pisarza. Autor mieszkał przez pewien czas w miejscowości Lipce nieopodal Skierniewic (dziś Lipce Reymontowskie), ale w swoim utworze zawarł obserwacje żyda wiejskiego wyniesione także z domu rodzinnego (był synem wiejskiego organisty).

287