M Feld TBM084

84

3. Rodzaje półfabrykatów i ich dobór

Przedstawione półfabrykaty, jakimi są pręty walcowane, ciągnione, szlifowane, łuszczone, rury i blachy, dotyczą tylko wyrobów stalowych. Pozostają jeszcze wyroby z metali kolorowych i stopów aluminium. Niestety ramy tej pracy uniemożliwiają ich zaprezentowanie. W przypadku konieczności ich użycia należy skorzystać z odpowiednich norm.

Technolog bardzo często korzysta z wygodnych postaci półfabrykatów, jakimi są pręty walcowane i ciągnione, dostarczane przez huty w gotowej postaci wg wymiarów znormalizowanych. Dotyczy to przede wszystkim produkcji jednostkowej i mało-seryjnej, co wynika z faktu, że kształt półfabrykatu najczęściej znacznie odbiega od gotowej części i duża część materiału jest zamieniana w wióry.

Pręty walcowane i ciągnione różnią się między sobą nie tylko technologią wykonania, ale przede wszystkim wielkością tolerancji i stanem powierzchni. Pręty ciągnione są znacznie dokładniejsze od walcowanych i dlatego stosowanie ich musi być zróżnicowane. Błędem popełnianym często przez technologów jest przyjmowanie jako półfabrykatów prętów ciągnionych, mimo że w jednej z pierwszych operacji będzie obrabiana cała powierzchnia zewnętrzna. Należy tego unikać, pamiętając, że pręty ciągnione są znacznie droższe od walcowanych.

Jedyny wyjątek mogą stanowić części, których obróbkę przewiduje się na automatach tokarskich, dla których konstrukcja tulei zaciskowych i prowadzących uniemożliwia stosowanie prętów walcowanych. Konstrukcja urządzeń zaciskowych nowoczesnych tokarek wielonarzędziowych umożliwia stosowanie prętów walcowanych. Niekiedy jest również celowe przyjęcie pręta ciągnionego jako półfabrykatu wału, mimo że obróbkę jego przewiduje się na tokarce kłowej. Dotyczy to jednak tylko tych części, dla których dokładność pręta ciągnionego jest wystarczająca i unika się zbędnego skrawania, a obróbkę - tak jak w przypadku wału z rys. 3.1 - ogranicza się tylko do dokładnych czopów skrajnych.

Ra Z5/(Ra20/ Ral^RaOJj^J

$ <P6 stoik. Z Nr 787    Nakielek B 2,5 PN/M-02499

1,5*30°				1*45° yr- Rai,	3*15°	MS” /
		+	I	oj			I «	E
		ij	i		l___		r ^
	$10,63 29					2x0,2 /$J°Ó3 89		§
				2x0,2
				1492

RYS. 3.1. Wał z dokładnie wykonanymi czopami

Podstawą obliczenia wymiarów półfabrykatu z pręta walcowanego jest wielkość naddatków koniecznych do wykonania poszczególnych operacji. Punktem wyjściowym, np. w przypadku wału przedstawionego na rys. 3.2, będzie jego maksymalna średnica i wymagania, jakie stawia konstruktor tej powierzchni pod względem do-