new 1

- 190 -

ęśliwy, władca globu. My, socjaliści, jesteśmy twórca-ego człowieka.

(^Socjalizm naukowy ukazu je nam abstrakcyjnie w zasadni-h rysach ciężki, wzruszający, wspaniały JL zarazem zadzi-ący proces bogotwórstwa, proces nadawania człowiekowi boskich, zwany inaczej procesem gospodarczym. Sztuka tra-na powinna ukazywać ten proces i umożliwiać ,1ego odczu-w całym konkretnym, wielobarwnym bogactwie odcieni jego garnionych rzeczywistych czy też możliwycn perypetiiT-a prawdziwie tpagl^na^jztuka^jestj30c^jal^ątyczna.. Swia-. sztuka tragiczna jest socjalistyczna w dwójnassobj Socjalizmowi potrzebna jest sztuka. Wszelkafagitacja ^ sztuką w zalążku. W3zelk3^źtuka^est(ag£tacj^~-Kaatgltu-na dusze, przeobraża je pod względem kulturalnym. Y/ogól^ nurcie tragicznego poglądu na świat oczywiście możliwe tajrozmaitsze kierunki, które mogą się zwalczać wzajem-Tego rodząju_walka może jedynie sprzyjać nowemu rozkwl-. życia, wzbogaceniu mieniącej się tysiącznymi barwami ;y ludzkiej nowymi wartościami.

Przymierze naukowego socjalizmu i prawdziwej sztuki ; sprawą oczywistą. Niestety, mało ludzi w dzisiejszych lach rozumie wielkie znaczenie naukowego socjalizmu dla ;ury, a jednocześnie niestety, zbyt rzadkie są nowe arcy-tła prawdziwej sztuki. Wszystko to dotyczy również teatru; i właśnie najbardziej i przede wszystkim - teatru.

John DEWEY - SZTUKA' JAKO DOŚWIADCZENIE^ /fragmenty/

Dziwny paradoks, często spotykany w toku zdarzeń sprawia, że istnienie dzieł sztuki, stanowiące podstawę formułowania teorii estetycznych, staje się przeszkodą dla teorii tych dzieł. Z jednej strony można to wyjaśnić faktem, 'że dzieła te są wytworami istniejącymi w sposób zewnętrzny i fizykalny. Potocznie dzieło sztuki utożsamia się często z budowlą,książką,malowidłem czy posągiem w takim sposobie ich istnienia, który jest niezależny od ludzkiego doświadczenia. Nie sprzyja to właściwemu rozumieniu, ponieważ w rzeczywistościfdzie- ^ łem sztuki jest sposób, w jaki wytwór artystyczny kształtuje doświadczenie i jest w nim obecny. Ponadto -prawdziwa do-skonałośćniektórych spośród tych wytworów i powszechne uznanie, jakie zdobyły w ciągu długich lat niekwestionowanego podziwu, stwarzają konwencje utrudniające świeżość i ostrość spojrzenia. Gdy jakiś wytwór artystyczny raz zdobędzie rangę dzieła klasycznego, to zostaje jakby wyizolowany z tych ludzkich uwarunkowań, w jakich został powołany do życia, i z ludzkich konsekwencji, jakie wywołuje w aktualnym ludzkim doświadczeniu.

Kiedy przedmioty artystyczne zostają oddzielone zarów-ⁿ° °d warunków, w jakich powstały, jak od działania w “doświadczeniu^ wyrasta wokół nich murTktory~czyni zupełnie nieprzej-^rgystyra ich ogólne znaczenie, a nim właśnie zajmuje się teo-^ria estetyki. Sztuka zostaje•uznana za dziedzinę odrębną, od-

Tekst z roku 1934.

x