n (76)

HaVT£ ET PVIśSANTE DAMĘ MADAME FENkE DVBEC MSPESCHĄLLĘ DE GVEBRIANT

jutr / sn fr.'s nuMtolcJcrtn/cur Ałtnearnst.

34. Renćc da Bec, marszałkowa de Gućbriant, ambasador króla Francji Ludwika XIV do króla Polski Władysława IV

kibić panny de Kerroual zdziałałyby więcej niż wszyscy pełnomocnicy z MUnster razem wzięci”¹⁶⁵.

Luiza de Kerroual oddała Francji istotnie duże usługi; podsunięta Karolowi II na kochankę, a potem poślubiona księciu Portsmouth, wytrwała w misji informowania o wszystkim ambasady swego ojczystego kraju. August II próbował podobnej sztuki posyłając do Karola XII w sekretnej misji Aurorę Koenigsmark, ale Szwed jej nie przyjął¹⁶⁶. Agent Ludwika XV, kawaler d’Eon w przebraniu kobiecym rokował z carycą Elżbietą, aby łatwiej mieć do niej dostęp¹⁶⁷.

W XVII i XVIII w. zdarzyło się kilka razy, że żona posła nieoficjalnie zastępowała nieobecnego męża¹⁶⁸, a w r. 1633, gdy zmarł Johan Molier, pierwszy stały „agent” Szwecji w Moskwie, listy uwierzytelniające otrzymała wdowa po nim, Katha-rina Stopią. Prowadziła przez rok negocjacje ekonomiczne, ale rząd carski formalnie nie uznał jej za posła¹⁶⁹.

Dopiero w r. 1789 pani de Gućbriant miała uzyskać sukcesorkę: w nieobecności posła brytyjskiego w Brukseli na czele poselstwa stanęła oficjalnie, w charakterze charge d'affaires ad interim, jego żona, lady Torrington¹⁷⁰. Ale z kolei i ten wypadek pozostał na długo odosobnionym.

DISCE PUER ...

Nawet w misjach doraźnych chętnie wysyłano ludzi, którzy wykazali już swój talent. Herberstein w ciągu 38 lat posłował aż w 69 misjach¹⁷¹ — widocznie Maksymilian I, a potem Ferdynand I uważali go już za eksperta. Bywało tak i w wielu innych wypadkach. Misje stałe tym bardziej sprzyjały specjalizacji pewnych ludzi w służbie zagranicznej. Dzieje się tak jednak raczej faktycznie niż formalnie. Władcy wolą zachować wolną rękę w doborze posłów¹⁷², skompletowanie zaś orszaku uważa się na ogół za osobistą sprawę posła.

Szkoleniu adeptów służy co najwyżej przydział do orszaku posła. Tak pojmuje jeszcze Colbert instytucję jeunes de langues, mających wprawiać się w językach wschodnich¹⁷³. Później „aspiranci” będą przyjmowani bądź w ministerstwie, bądź w placówkach zagranicznych, na praktykę wieńczoną egzaminem¹⁷⁴.

Ale wymaganią stawiany dyplomatom, sprawiają, że w XVIII w. pojawiają się tu i ówdzie szkoły mające ich kształcić¹⁷³. W r. 1701 powstaje w Rzymie Accademia Pontificia dei Nobili Ecciesiastici, kształcąca kandydatów do 'dyplomacji papieskiej na dwuletnich kursach, poprzedzonych normalnymi wyższymi studiami. W r. 1712

¹⁶⁵ Mably, 169.    ^ł66 Picavet, 182 n.; Rćal, 39.

¹⁴⁷ Hill, Ul, 516 n. ¹⁶⁸ Picavct, 107; (R.) Przeździecki DPCP, I, 239.

¹⁶⁹ Suide HAAE, 94.    ¹⁷⁰ Horn, 40 (wypadek „jedyny w swoim rodzaju”).

¹⁷¹ Picard, 34.    ¹⁷² Ganshof, 267 n.; ZeUer, U, 10.

¹⁷³    Picavet, 267.    /

¹⁷⁴    Formalnie sankcjonuje to rozporządzenie konsulów z 3 florćala r. VUI (23 V 1800)

(G. F.) Martens AGV, U, 349 (pkt U).

¹⁷³ Picavet, 78; Wildner, 61 n.; Nussbaum, 175 i 181.