Obraz4 2

Wzrokowe rozpoznawanie siebie jest najczęściej używaną metodą badania samoświadomości u maluchów

dorosłego, który je naśladował, co świari    ^Sa"'°wi_Cdza 5

rodzaje zachowań, ale również o tym , ^{CZy nie} Wko o tym « czynności (Meltzoff. 1990). Wyniki te mo_Qr^<erOWa,y ^howania*⁰*"^ ^,e niemowlęcia lustrem może być poczatkn ^ ^WskazVwać _na to * ^naś,ad(Jjące ich _robl przed lustrem, i to. co w nim widzi IstT ‘^e9° niemowlę zdaie sobie sprawę, że t₀ dziecin ^SamVm. Lecz _Czv !    ^{26 t0}’ ⁰⁰

Aby dokładniej przestudiować ten nrnhi ^{W UStrze ,0} właśnie LI ^ ^{,0, Ze} stowei procedury. Ukradkiem robili kolorowy 7’ ^PSychol°9°wi_e użyli bam^ normalnie będącym poza zasięgiem jego wzrnr?²⁶¹" ^{na ,War2}V dziecka _w° ^POmy'

-    ^ '-.11 rj„^r;: £»r^ym ^.. ss

,aK było. to wyciągali wniosek, że dziecko -ozpozli? '^J°"^<r'^a6    «

znaczkiem ,ako własną. Przy użyciu _tego ,,,_stJ'"^ae "*»n, w lusirze ,_{waiI !B} śc, do rozpoznawania się u niemowląt poniżę, %    '° ^{Slę stwi}erdzić zdolno-

poiawia się tak naprawdę dopiero około 24 mLL ^'^esiąca ^ Zdolność ta Bullock 1 Lutkenhaus, 1990). Zatem zainteresowanie L °°^ks;^{Gunn 1} Lewis. 1984. w ciągu 1. czy 2. roku życia, prawdopodobnie nie ^rami’ ^ui^awn'ane przez dzieci w lustrze własne odbicie.    znacza. że rozpoznają one

reakcje°dz^ed nTfotog^^^    technikami. Porównywano

nycb do nich towieSnikdw (Bigi, £?*ESTS?

bawiące s,ą w grup.e, aby pokazywąiy siebie paicem „a obrazku po SySZ swojego imienia (Beitenthal , Fischer. 1978; Damon i Han. 1982) Tak mierzona zdolność do rozpoznawania siebie pojawia się nawet o kilka miesięcy później niż zdolność rozpoznawania siebie w lustrze (Fischer, 1980).

Fakt, że zdolność rozpoznawania siebie, bez względu na to, jak była mierzona, pojawia się u różnych dzieci w różnym wieku, skłonił badaczy do poszukania czynników, które na to wpływają. Pierwszy czynnik, jaki przychodzi do głowy, to liczba doświadczeń niemowlęcia z lustrami. W badaniu młodych szympansów metodą oznaczania twarzy wykazano, że rozpoznawanie siebie nie zależy od tego, jak dużo doświadczeń miało zwierzę z lustrami (Gallup, 1977). W celu sprawdzenia, iak to wygląda u ludzi, badacze porównywali niemowlęta z izraelskich plemion nomadów, które nie miały uprzednio żadnych doświadczeń z lustrami lub innymi powierzchniami odbijającymi światło, z odpowiednio dobraną grupą dzieci izraelskich z pobliskiego miasta. Zastosowano metodę oznaczania twarzy. Podobnie jak w badaniach nad szympansami, i tu badacze nie wykryli żadnych istotnych różnic między obydwiema grupami niemowląt (Priel i de Schonen, 1986). Zatem doświadczenia z lustrami me

wydają się ważne dla zdolności rozpoznawania siebie.    mńwiii-

Innym hipotetycznym czynnikiem jest więź niemowlęcia z ma ą ®    _Ja

śmy. niektórzy psychologowie uważają ze ^r°^z^°[_k^P°J^_js^W ^^.'z rozdziału 12. dokonuje się w toku interakcji niemowlęcia z ą '    _{tkj spr}zyja eks-

dowiedzieliśmy się również, że ufne przywiązanie niemów _zatem przewidywać, że Ploracji oraz rozwojowi poznawczemu dziecka.    _{dQ matek będą} wykazywały

na danym poziomie wieku dzieci ufnie p y    przywiązane. W pierw-

większą zdolność rozpoznawania siebie niz zieci ^ Sytuacji (opisaną w rozdz. szym badaniu, w którym wykorzystano proce u    _technikę oznaczania twarzy

12.) do pomiaru przywiązania dziecka do m    _{nQ wyrażną} korelację między

lako miarę zdolności do rozpoznawania sie ■    _d0 rozpoznawania siebie

ufnym przywiązaniem dziecka do ma i    następnym eksperymencie inny zes

(Schneider-Rosen i Cicchetti. 1984) Jedna . ^ _danych opartych na łych

badaczy uzyskał zupełnie odwrotne wyi*■ » ? _{mniej u(n}ie P^^aneJ° samych dwóch mi arach stwierdzono, ze nem    _wlą_Zane do matek (Lewis,

matek rozpoznawały siebie wcześnie, n,z