Obraz7

94 W. Kotarba

ogranicza wpływy finansowe uprawnionego, z drugiej zaś pozwala wszystkim innym osobom na realizację tzw. importu równoległego, bez potrzeby liczenia się z istnieniem ochrony danego wynalazku w kraju, do którego import ten następuje.

Do działań niepowodujących naruszenia patentu w Polsce, co oznacza, że dozwolone jest korzystanie z wynalazku bez zgody właściciela patentu, należą:

-korzystanie z wynalazku dotyczącego środków komunikacji, które znajdują się na obszarze danego kraju czasowo (przywilej komunikacyjny);

-    korzystanie z wynalazku dla celów państwowych;

-    stosowanie wynalazku do celów badawczych i doświadczalnych, dla dokonania jego oceny, analizy albo nauczania;

-    korzystanie z wynalazku, w niezbędnym zakresie, dla wykonania czynności, jakie na podstawie przepisów prawa są wymagane dla uzyskania rejestracji bądź zezwolenia, stanowiących warunek dopuszczenia do obrotu niektórych wytworów ze względu na ich przeznaczenie, w szczególności środków farmaceutycznych;

-    wykonanie leku w aptece na podstawie indywidualnej recepty lekarskiej .

W funkcjonowaniu gospodarki rynkowej jednym z problemów jest odpowiednie ustalenie relacji pomiędzy nadawaniem monopoli, a odpowiednim ich ograniczaniem. Stąd wyraźnej tendencji do umacniania ochrony wiedzy, towarzyszy tendencja do jej ograniczania szczególnie w takich sytuacjach, kiedy powstaje zbyt wysokie zagrożenie ograniczenia konkurencji, handlu, czy też transferu i upowszechniania technologii. W Polsce w trzech przypadkach może być zastosowany przymus udostępnienia chronionego wynalazku innym podmiotom:

• przy nadużywaniu patentu, w szczególności poprzez uniemożliwianie korzystania z rozwiązania, gdy korzystanie to jest konieczne dla zaspokojenia potrzeb rynku krajowego, a zwłaszcza, gdy wymaga tego interes publiczny, a wyrób jest dostępny społeczeństwu w niedostatecznej ilości lub jakości, albo po nadmiernie wysokich cenach;

•    przy braku zgody na udostępnienie wynalazku dla potrzeb uprawnionego z patentu wcześniejszego (zależnego);

•    gdy jest to konieczne dla zapobieżenia lub usunięcia stanu zagrożenia bezpieczeństwa państwa, w szczególności w dziedzinie obronności, bezpieczeństwa publicznego, ochrony życia i zdrowia ludzkiego oraz ochrony środowiska naturalnego.

W pierwszym z wymienionych przypadków nie jest traktowane jako nadużywanie patentu, stosowanie opisanych praktyk, przed upływem trzech lat od dnia udzielenia ochrony. Przyjmuje się bowiem, że nie można wymagać od uprawnionego z patentu, aby w zbyt krótkim czasie od uzyskania wyłączności udostępniał sam, czy za pośrednictwem licencjobiorcy, zmaterializowane rozwiązanie według wynalazku, gdyż wdrożenie wynalazku wiąże się bardzo często z długotrwałymi przygotowaniami. Drugi przypadek dotyczy sytuacji, w której zdarza się, że chronione rozwiązanie może być zastosowane tylko przy wykorzystaniu wcześniejszego rozwiązania, również chronionego. Mamy wówczas do czynienia z zależnością praw wyłącznych. Jeśli wcześniejszy uprawniony uniemożliwia późniejszemu, nie godząc się na zawarcie umowy licencyjnej, korzystania z jego prawa (udzielonego później), wówczas może być zastosowany urzędowy przymus w postaci licencji przymusowej. Może to jednak nastąpić wyłącznie przy zachowaniu (i sprawdzeniu) ściśle określonych warunków. Po pierwsze, że faktycznie wcześniejszy uprawniony nie godzi się na udzielenie licencji, pomimo starań ze strony uprawnionego z późniejszego prawa wyłącznego. Po drugie, że rozwiązanie będące przedmiotem prawa zależnego, wprowadza istotny postęp techniczny o poważnym znaczeniu gospodarczym.

Ostatnim z wymienionych ograniczeń patentu jest przyznanie określonych praw dla osób, które wcześniej już korzystały z takiego samego wynalazku, który został później opatentowany przez inną osobę. Zdarza się w praktyce, że mogą być dokonane niezależnie od siebie (przez różnych twórców) takie same wynalazki. Tylko jeden z nich może być opatentowany. Powstaje wówczas problem korzystania z tych wynalazków, których dokonano wcześniej (niekiedy dużo wcześniej niż ten, który został opatentowany). Jeśli w przedsiębiorstwie wdrożono wynalazek, albo przygotowano jego wdrożenie nie