Obraz8 2

pracownik. Instytucjom tym przyznano również określone uprawnienia procesowe, dotyczące reprezentacji osób wymagających wsparcia. Ośrodek pomocy społecznej może np. występować z wnioskami o stwierdzenie niezdolności do pracy oraz o ustalenie niepełnosprawności. Natomiast kierownik ośrodka może wytaczać na rzecz obywateli powództwa o roszczenia alimentacyjne. Uprawnienia tego typu stwarzają szersze możliwości udzielania wsparcia osobom potrzebującym, które często z uwagi na swój wiek, chorobę, niepełnosprawność lub nieporadność nie są w stanie dochodzić przysługujących im praw, nie stać ich również na opłacenie pełnomocnika, który reprezentowałby ich interesy.

pracownicy

Ośrodek pomocy społecznej zatrudnia pracowników socjalnych w liczbie proporcjonalnej do liczby mieszkańców gminy, jeden pracownik powinien przypadać na dwa tysiące mieszkańców, jednak zatrudnieni muszą być co najmniej trzej pracownicy socjalni. W ramach struktury organizacyjnej ośrodka pomocy społecznej może zostać wyodrębniony zespół realizujący zadania w zakresie pracy socjalnej i integracji społecznej. W skład zespołu wchodzi co najmniej trzech pracowników socjalnych, ponadto możliwe jest powołanie także innych specjalistów realizujących zadania w zakresie integracji społecznej. Kierownik ośrodka składa co roku radzie gminy sprawozdanie z działalności kierowanej przez niego instytucji oraz zgłasza potrzeby w zakresie pomocy społecznej. Należy zaznaczyć, że ośrodki nie są jedynymi gminnymi placówkami pomocy społecznej. Gmina może tworzyć również inne jednostki organizacyjne realizujące zadania w omawianej dziedzinie, np. domy pomocy społecznej, ośrodki wsparcia.

rezydualny model pomocy społecznej

Generalnie ośrodki zajmują się udzielaniem pomocy w podstawowym zakresie, natomiast gdy potrzebna jest pomoc specjalistyczna, w tym instytucjonalna, przekazują sprawę odpowiedniej placówce. Ośrodki realizują model rezydualny pomocy społecznej, oparty na ratownictwie. Zakłada on krótkotrwałe wsparcie jednostki lub rodziny w krytycznych momentach życia i często jest stosowany w sytuacji, gdy zawodzą inne mechanizmy dystrybucji i instytucje polityki socjalnej¹. Podstawową wadą ośrodków jest zaniedbywanie wymaganych procedur przy ustalaniu uprawnień do świadczeń. Zdarza się, że świadczenia przyznawane są na podstawie zaświadczeń o dochodach, z pominięciem wywiadu środowiskowego. Prowadzi to często do udzielania pomocy osobom, które w rzeczywistości na nią nie zasługują oraz do biernego rozdawnictwa zasiłków'. Innym problemem jest słabo rozwinięta praca socjalna, praca grupowa i środowiskowa. Zbyt rzadko pracownicy prowadzą działania w terenie i zbyt wiele uw'agi poświęcają kompletowaniu dokumentów potrzebnych do przyznania świadczeń pieniężnych. Niestety taka organizacja pracy' i postaw^?a pracowników ośrodków' jest zaprzeczeniem fundamentalnych celów' pomocy społecznej. Utrudnieniem w pracy ośrodków' pomocy społecznej jest nieustannie rosnąca liczba ich obowiązków. Łączy się ona ze zmianami polityki socjalnej państwa i odpowiednimi do nich now^;elizacja-

95

1

J. Hrynkiewicz (w.) Decentralizacja funkcji społecznych państwa, red. J. Hrynkiewicz, Warszawa 2001,5.179. '