Obraz3 2

naganne

zachowanie

Należy pamiętać, że realizacja uprawnień świadczeniobiorcy wymaga spełnienia przez niego określonych warunków, które powinny być oceniane w kontekście zasad i celów pomocy społecznej. Odwołują się one do pomocy w samopomocy i solidarności, ale solidarność nie może być traktowana jednostronnie, takiej postawy należy również oczekiwać od świadczeniobiorców. Ustawodawca przewiduje różne przypadki odmowy przyznania pomocy, jej wstrzymania, ograniczenia i zmiany form. Przyczyną takich działań jest wskazane w ustawie naganne zachowanie świadczeniobiorcy, polegające m.in. na trwonieniu i niszczeniu otrzymanej pomocy czy braku aktywności w rozwiązywaniu problemów. Obojętność lub zła wola osób korzystających z pomocy godzi w jej idee i wysiłki organów, powoduje również marnotrawienie środków publicznych³. Dlatego też karygodne zachowanie beneficjentów w pełni uzasadnia ograniczenie zakresu ochrony prawnej.

świadczeniobiorca

-klient

Obecnie świadczeniobiorcę czy osobę ubiegającą się o pomoc nazywa się czasem klientem. Warto zauważyć, że w starożytnym Rzymie „klient" oznacza! niezamożnego obywatela związanego z wpływowym rodem, patronem, który w zamian za opiekę zobowiązany byl do wierności i lojalności. Nie wydaje się, by używanie określenia „klient" wobec osoby korzystającej z pomocy społecznej odwoływało się do pierwotnego znaczenia tego pojęcia, choć nasuwa ono pewne skojarzenia. Należy raczej odwołać się do współczesnego znaczenia tego terminu, oznaczającego interesanta, kupującego, osobę korzystającą z usług. Być może takie nazewnictwo ma podkreślać prawo osoby do pomocy i jej godność, przełamywać bariery i upokorzenie, likwidować poczucie prośby o jałmużnę. Określenie to eksponuje również dwustronne obowiązki pracownika socjalnego i beneficjenta pomocy społecznej. Mimo to nazywanie świadczeniobiorcy klientem pomocy społecznej może budzić sprzeciw, ponieważ zamazuje służebną rolę administracji wobec obywatela i jej obowiązki w zaspokajaniu potrzeb publicznych. Określenie to kojarzy się raczej z zawieraniem umowy i płaceniem za usługi.

7.2. Kryteria ustalania uprawnień do świadczeń

Świadczenia, podobnie jak cele, jednostki organizacyjne i inne instytucje pomocy społecznej, ulegały licznym przeobrażeniom. Ich ewolucję wyznaczały przekształcenia dobroczynności w opiekę społeczną, a opieki w pomoc społeczną. Obok dominujących wcześniej nieregularnych i głównie rzeczowych form pomocy zaczęły się stopniowo pojawiać okresowe, a nawet względnie stałe świadczenia pieniężne. Znaczącą rolę w aktualnej koncepcji pomocy społecznej odgrywają różne rodzaje świadczeń niematerialnych mających pobudzić aktywność beneficjentów, ich zaradność i operatywność.

^! H. Szurgacz, Naganne zachowanie świadczeniobiorcy jako przesłanka ograniczenia ochrony w prawic pomocy społecznej, AUW 1994, Prawo, nr 238, s. 154-155.

120