Obraz3

dochodu ani możliwości uzyskania świadczeń na podstawie przepisów o ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia. Podmiotom tym zasiłek przysługuje na pokrycie wydatków na świadczenia zdrowotne. Należy dodać, że zasiłek celowy może być przyznany również w formie biletu kredytowanego.

Rozstrzygnięcie w sprawie zasiłku celowego zapada w ramach uznania administracyjnego. Załatwiając sprawę, organ powinien kierować się interesem obywatela, interesem społecznym oraz własnymi środkami. Uznanie nie pozwala organowi na dowolność w rozstrzygnięciu sprawy, ale też nie nakazuje mu spełnienia każdego żądania obywatela²². Warto zwrócić uwagę, że przy ustalaniu warunków przyznania zasiłku celowego ustawodawca posługuje się pojęciem niedookreślonym prawnie „niezbędna potrzeba bytowa", którego interpretacja i ocena należy do organu rozstrzygającego indywidualny przypadek. Wiele interesujących spostrzeżeń w tej kwestii wynika z orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego. W wyroku z dnia 28 maja 1999 r. (I SA 141/99, LEX nr 47400) NSA uznał, że zasiłek celowy może być przyznany na pokrycie kosztów leczenia w niepublicznym zakładzie opieki zdrowotnej, jeżeli leczenie takie stanowi niezbędną potrzebę życiową ubiegającej się o pomoc osoby. Natomiast w orzecznictwie sądu za niezbędną potrzebę bytową nie zostały uznane: spłata zaciągniętego kredytu, sfinansowanie udziału adwokata jako pełnomocnika przed sądem, spłacenie długu, pokrycie zaległości w opłatach za mieszkanie²³.

Wyjątkową sytuację przyznania zasiłku celowego ustawodawca przewidział w art. 40 u.p.s. Zasiłek ten w szczególnych przypadkach mogą otrzymać osoby lub rodziny przekraczające wymienione w ustawie kryteria dochodowe, jeśli poniosły one stratę w wyniku zdarzenia losowego²⁴, klęski żywiołowej lub ekologicznej. Świadczenie to jest niezależne od dochodów poszkodowanych osób i rodzin i może być przyznane bezzwrotnie, specjalny zasiłek    Jak wskazano, powyższe świadczenia, poza wyjątkowymi okolicznościa-

celowy mi wypłaty zasiłku celowego, wymagają spełnienia kryterium dochodowego i innych warunków, które najbardziej precyzyjnie zostały określone przy zasiłku stałym. Taka regulacja stara się wyważyć zasady uznaniowości i roszcze-niowości. Jednakże pomoc społeczna musi reagować na wiele nieprzewidzianych prawem sytuacji, elastyczność w przyznawaniu pomocy pieniężnej wyrażają przepisy o szczególnych przypadkach wypłaty zasiłków. Naczelny Sąc Administracyjny w wyroku z dnia 6 stycznia 1999 r. (SA/Rz 569/97, OSS 1999 nr 2, poz. 45) zwrócił uwagę na to, że organ administracji, rozpoznając sprawo o przyznanie zasiłku celowego w sytuacji, gdy dochód osoby czy rodziny przekracza ustaw^rowe kryterium, powinien zakresem swoich rozważań objąć kwe-

²² Wyrok NSA z dnia 26 września 2000 r„ I SA 945/00, LEX nr 79608.

^r' Wyrok NSA z dnia 19 kwietnia 2000 r., I SA 2129/99, LEX nr 55040; wyrok NSA z dnia 21 grudn. 1999 r.,1 SA 1450/99, LEX nr 48594; wyrok NSA z dnia 12 grudnia 1996 r., ISA 1138/96, Pr. Pracy 1998, nr 2 poz. 41; wyrok NSA z dnia 18 lutego 1998 r., I SA 1174/97, LEX nr 45813; wyrok NSA z dnia 15 październik 1996 r„ SA'Ka 277295, Pr. Pracy 1997, nr 5, poz. 45.

²⁴ W uchwale z dnia 19 stycznia 1998 r., OPK 39/97, ONSA1998, nr 2, poz. 47, NSA stwierdzi! z powódź jest zdarzeniem losowym również wtedy, gdy jej rozmiar kwalifikuje ją do uznania za kle,-żywiołową.

130