Obraz0

d) Przegłos ‘e// ‘o, np.: ps. *nes-ę, ^ poi. ńos-ę, ps. *vez-ę, ^ poi. voz-ę.

2) Zmiany analogiczne polegały przede wszystkim na przesuwaniu czasowników z jednych koniugacji do innych oraz na zmianach morfologicznych, np.:

a)    Czasowniki grzebać, skubać, sypać należały pierwotnie do koniugacji -o-//-e- i odmieniały się następująco: grzebę - grzebiesz, skubę - skubiesz, sypę - sypiesz. Z biegiem czasu zaczęto je odmieniać: grzebię - grzebiesz, skubię - skubiesz, sypię - sypiesz analogicznie do czasowników koniugacji -jo-//-je- typu: myję - myjesz, piszę -piszesz, płaczę - płaczesz. Nastąpiło w tym wypadku przesunięcie z koniugacj i -o-//-e- do koniugacji -jo//-je-. Podobnie czasowniki kraść, róść, które należały pierwotnie do koniugacji -o-//-e- i odmieniały się: kradę - kradziesz, rostę - rościesz pod wpływem czasowników typu dźwignę - dźwigniesz przesunęły się do koniugacji -no-//-ne-zmieniając odmianę na: kradnę - kradniesz, rosnę rostnę) - rośniesz

rostniesz). W ostatnim przykładzie doszło ponadto do fonetycznego uproszczenia grupy spółgłoskowej -stn- ^ -sn- (por. § 85.4 c).

b)    W 1. os. ł.mn. odziedziczoną końcówką było -m ^    np.:

niesiem ^ *nesem-b. Końcówka ta używana była sporadycznie jeszcze w XVIII w., np.:przydziem ‘przyjdziemy’, ujrzym ‘ujrzymy’, widzim ‘widzimy’, wnidziem ‘wejdziemy’. Dziś zachowała się w gwarach Polski północnej oraz w pewnych tekstach literackich, np/.Przejdziem Wisłę, przejdziem Wartę, będziem Polakami; niorzucim ziemi, skąd nasz ród.

Współcześnie używana końcówka-my znana jest już z najstarszych zabytków. Prawdopodobnie została ona wprowadzona pod wpływem zaimka osobowego my: my piszem = piszem my ^ piszemy, my robim ~ robim my ^ robimy.

Do innych zmian należy zaliczyć nie wyjaśniony zanik wygłosowego -tb w formach 3. os. l.p. i mn., np.: 3. os. l.p. *nesetb ^ poi. *niesiet ^ niesie, 3. os. l.mn. *nesętb. ^ poi. *niosąt ^ niosą.

§ 160. Staropolska odmiana słowa posiłkowego być. Na uwagę zasługuje również zmiana, jaka dokonała się w odmianie czasownika być. Do XVI w. miał on w czasie teraźniejszym odmianę odziedziczoną:

osoba	l.p.	1. mn.
1.	jeśm	jesmy
2.	jeś	jeście
3.	jest //jeść //je	są

142