Obraz3

czynności prawnych (zdolność procesową), by samodzielnie uczestniczyć w postępowaniu. Jeżeli nie posiada zdolności do czynności prawnych, działa poprzez swojego przedstawiciela ustawowego. W świetle powyższych rozważań pojawia się pytanie, kto jest stroną postępowania dotyczącego przyznania świadczenia w formie organizacji pogrzebu, jeżeli przyjmie się, że organizację pogrzebu przez gminę poprzedza wydanie decyzji. W moim przekonaniu nie można uznać, że osobą ubiegającą się o świadczenie jest zmarły, ponieważ nie posiada on zdolności prawnej i nie może być stroną postępowania administracyjnego. Zmarły może być jedynie „podmiotem działań podejmowanych przez organy administracji w celu sprawienia jego pogrzebu"⁵! W takiej sytuacji można zastanowić się, czy uprawnienia strony nie będą przysługiwać rodzinie zmarłego, która nie może zorganizować pogrzebu, i wówczas ma ona interes w rozstrzygnięciu sprawy. To oczywiście nie rozwiązuje problemu, gdyż zmarły może nie mieć rodziny. Skoro nie ma możliwości ustalenia strony, postępowanie administracyjne nie może się toczyć i nie może zostać wydana decyzja administracyjna. Nasuwa to wniosek, że sprawienie pogrzebu przez gminę na podstawie ustawy o pomocy społecznej należy ocenić jako działanie faktyczne, czynność materialnotechniczną administracji, która nie powinna być poprzedzona aktem administracyjnym.

wszczęcie

postępowania

Zgodnie żart. 102 ust. 1 u.p.s. postępowanie w sprawie przyznania świadczenia wszczyna się na wniosek, niemniej ustawa przewiduje również przypadki udzielenia pomocy z urzędu. Powyższe możliwości rozpoczęcia postępowania potwierdzają odpowiednio formy wszczęcia postępowania administracyjnego uregulowane w kodeksie postępowania administracyjnego, opierające się na zasadzie skargowości i oficjalności. Zasadniczo gdy przedmiotem postępowania jest ustalenie obowiązku administracyjnego, postępowanie wszczynane jest z urzędu, zaś gdy przedmiotem postępowania jest uprawnienie, wszczęcie następuje na wniosek zainteresowanego⁵⁵. Ponieważ postępowanie w celu przyznania świadczeń z pomocy społecznej dotyczy interesu prawnego strony, to zwykle z jej inicjatywy rozpoczyna ono swój bieg. Przepisy prawa materialnego powinny wyraźnie przewidywać możliwość wszczęcia postępowania ex oficio, by nie dopuszczać do zbyt daleko idącej ingerencji organu w uprawnienia strony. Modyfikację tej zasady określa art. 61 § 2 k.p.a., który przewiduje możliwość wszczęcia postępowania z urzędu w sprawie wymagającej wniosku strony, jeżeli jest to uzasadnione szczególnie ważnym interesem strony. Jednakże organ musi uzyskać zgodę strony na dalsze prowadzenie postępowania, w przeciwnym wypadku postępowanie ulega umorzeniu. Zastosowanie tego przepisu w postępowaniu w sprawie przyznania świadczeń z pomocy społecznej nie wydaje się możliwe. Artykuł 102 u.p.s. uzupełnia jedynie wszczęcie postępowania na wniosek możliwością wszczęcia z urzędu, nie wprowadzając dalszych wymagań. Zdaniem J. Bor-

⁵⁴    S. Nitecki, Glosa do wyroku NSA z dnia 10 listopada 1999 r„ IS/4 11146/99, Sam. Teryt. 2002, nr 7-8,

s. 149.

⁵⁵    J. Jendrośka, Polskie postępowanie administracyjne i sądoumdministracyjne, Wrocław 2003, s. 73-74.

150