Obraz1

ry wydał decyzję w pierwszej instancji, może ją zmienić lub uchylić tylko wtedy, gdy uwzględni całość żądania strony. W przeciwnym wypadku w ciągu siedmiu dni przekazuje odwołanie wraz z aktami sprawy organowi wyższego stopnia. Organ ten ponownie rozpatruje sprawę i wydaję nową decyzję.

zmiana lub uchylenie decyzji

Poza odwołaniem weryfikacja decyzji w postępowaniu administracyjnym może nastąpić w trybach nadzwyczajnych. Kontroli poddane są zarówno decyzje wadliwe, jak i prawidłowe. Weryfikacja formy czy treści rozstrzygnięcia administracyjnego musi uwzględniać ochronę praw nabytych oraz zasadę trwałości decyzji i związania nią organu i strony. Organ może zmienić decyzję nieostateczną za zgodą strony oraz może zmienić decyzję na pozytywną, gdy nie sprzeciwia się to prawu. Kodeks postępowania administracyjnego przewiduje możliwość zmiany lub uchylenia decyzji ostatecznej, jeżeli przemawia za tym interes społeczny lub słuszny interes strony. W odniesieniu do decyzji, na podstawie których strona nabyła prawo, potrzebna jest ponadto jej zgoda na weryfikację decyzji oraz brak sprzeciwu przepisów szczególnych. Jednocześnie art. 163 k.p.a. ustanawia możliwość zmiany lub uchylenia decyzji przyznającej stronie prawo na innych zasadach niż określone w kodeksie, o ile przewidują to przepisy szczególne. Taką szczególną regulację zawiera art. 106 ust. 5 u.p.s. Przepis szczególny, o którym mowa w art. 163 k.p.a., charakteryzuje się zwykle określonymi cechami, które można również odnieść do art. 106 ust. 5 u.p.s. Po pierwsze, właściwy do wzruszenia decyzji jest zwykle organ, który ją wydał. Po drugie, wzruszenie aktu administracyjnego nie zawsze jest obligatoryjne i nie wymaga zgody strony. Po trzecie, decyzja podlegająca weryfikacji nie jest dotknięta wadą, ale może być wadliwie wykonywana przez stronę⁶⁶. Wskazany przepis ustawy o pomocy społecznej stwarza możliwość zmiany lub uchylenia decyzji bez zgody strony zarówno wtedy, gdy jest to dla niej korzystne, jak i wtedy, gdy jest niekorzystne. Jednakże zmiana lub uchylenie decyzji na niekorzyść strony bez jej zgody następuje tylko w przypadku zmiany przepisów prawa lub sytuacji osobistej albo dochodowej strony oraz pobrania nienależnego świadczenia. Przesłanki obligatoryjnej weryfikacji decyzji na niekorzyść strony powinny być ściśle interpretowane, zaś uchylenie lub zmiana decyzji w warunkach nieodpowiadających tym przesłankom stanowi rażące naruszenie prawa, prowadzące do stwierdzenia nieważności decyzji na podstawie art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a.⁶⁷ Ponadto organ może zmienić lub uchylić decyzję w sytuacjach będących podstawą do odmowy przyznania świadczenia. W rozbudowanej regulacji art. 106 ust. 5 mieszczą się obligatoryjne i fakultatywne przypadki weryfikacji decyzji.

obligatoryjna

weryfikacja

decyzji

Pierwszą sytuacją wyznaczającą dla organu obowiązek weryfikacji decyzji jest zmiana przepisów prawa. Chodzi tu o uchylenie dotychczasowych lub uchwalenie nowych przepisów powszechnie obowiązujących, które wywierają skutki wobec wydanych wcześniej aktów administracyjnych. Przepisy te muszą być prawidłowo ogłoszone oraz muszą wejść w życie, by mogły

⁴⁶ J. Borkowski (w:) B. Adamiak, J. Borkowski, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2005, s. 781.

⁶⁷ Zob. wyrok NSA z dnia 14 maja 1998 r., I SA 2113/97, LEX nr 45796.

158