Obraz8

Mdl ironu

AMuKCtlOWt; i) puwwowe szkoły wyższe,

$) jednostki badawczo-rozwojowe;

(i #mod»ełne publiczne ziklady opieki zdrowotnej;

7)    państwowe łub samorządowe instytucje kultury;

8)    Mhtd UNr/picczeń Społecznych, Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego i zarządzane przez nie fundusze;

9)    Narodowy Fundusz Zdrowia;

10)    Polską Akademię Nauk i tworzone przez nią jednostki organizacyjne;

III państwowe lub samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań publicznych, z wyłączeniem przedsiębiorstw, banków i spółek prawa handlowego Do przedstawionej ustawowej klasyfikacji podmiotów tworzących sektor fanów publicznych można mieć wiele uwag. Generalnie nie jest ona sporządzona z zachowaniem jednolitego kryterium. Znajdują się w niej jednostki mające osobowość prawną oraz jednostki, któro takiej osobowości nie mają. Brak jest natomiast Skarbu Państwa, który według kodeksu cywilnego jest państwową osobą prawną Warto wskazać, żc listę tę zamyka pozycja mająca otwartą formułę Oznacza (o. ze mogą to być państwowe lub samorządowe osoby prawne umorzone na podstawie odrębnych ustaw. Ta niejednoznaczność podmiotów tworzących strukturę finansów publicznych nie jest właściwym rozwiązaniem stosowanym przez wspomnianą nowelizację ustawy o finansach publicznych Może io prowadzić do trudności w ocenie funkcjonowania poszczególnych elementów owej struktury. Może powodować zaciemnienie operacji wykonywanych przez poszczególne podmioty, np. przez publiczne fundusze celowe, któro zarządzają poważnymi publicznymi środkami pieniężnymi. Dodatkowo gospo-durowanic w nich tymi środkami stoi poza jakąkolwiek kontrolą parlamentarną - ta kontrola, która ma najbardziej obiektywny społeczny charakter. Najwięcej zalezy na niej ugrupowaniom opozycyjnym, ponieważ jest tu okazja do gry politycznej, której celem jest zdobywanie wyborców i w przyszłości władzy Wracając do ustawowego podziału podmiotów tworzących sektor finansów publicznych, uważam, ze poprawniej byłoby w istniejącej ustawowej strukturze określać je jako podmioty publicznego systemu finansowego.

Pewne uporządkowanie wprowadzonego podziału finansów publicznych może wprowadzić rozróżnienie między nim a sektorem publicznym. Dość powszechnie w literaturze dochodzi do utożsamiania finansów publicznych i sektora publicznego”. Otóż, sektor publiczny reprezentuje realne zjawiska

i procesy gospodarcze prowadzące do wytwarzania określonych dóbr i usług W sektorze publicznym decydujące znaczenie ma majątek publiczny zarówno trwały', jak i obrotowy. Trwały majątek tworzą obiekty i budynki administracji rządowej, samorządowej, zbiorniki wodne. lasy. bogactwa naturalne, zasoby wody. urządzenia infrastrukturalne, przedsiębiorstwa państwowe i komunalne Majątek obrotowy tworzą państwowe zapasy paliw, żywności, Icków, opału hp Można wskazać, żc część majątku i pracy skupionej w sektorze publicznym realizuje cele społeczne i publiczne. Z kolei inna część tego sektora wykonuje cele komercyjne. A zatem tylko część funduszy publicznych zaangażowana jest w finansowanie sektora publicznego, którego zadaniem jest wytwarzanie dóbr publicznych i społecznych, natomiast druga jego część, która działa na zasadach komercyjnych (przedsiębiorstwa państwowe, przedsiębiorstwa komunalne), nie angażuje publicznych środków pieniężnych. Nie oznacza lo, ze z funduszy publicznych przedsiębiorstwa te nic są dofinansowywane. Najczęściej są to podmioty mało efektywne, lecz realizujące ważne społeczne zadania i w związku z tym otrzymują one wsparcie i publicznych pieniędzy. Warto dodać, ze część publicznych pieniędzy mając charakter transferowy przeznaczona jest na wspieranie głównie gospodarstw domowych (emerytury, renty, zasiłki).

Reasumując, należy podkreślić, że finanse publiczne to nie to samo co sektor publiczny. Są one finansowym wyrazem sektora publicznego Stanowią jego ekonomiczno-finansową treść Finanse publiczne umożliwiają funkcjonowanie sektora publicznego. A zatem pomiędzy sektorem publicznym i finansami publicznymi zachodzą związki i zależności Łączącym elementem sektora publicznego i finansów publicznych jest ich nieprywatna własność.

Ważne z punktu widzenia funkcjonowania sektora finansów publicznych są formy organizacyjno-prawne realizowanej przez niego gospodarki finansowej. Sektor finansów publicznych obejmuje jednostki nieposiadające osobowości prawnej. Zaliczamy do nich: jednostki budżetowe, zakłady budżetowe, gospodarstwa pomocnicze. Dochody i wydatki tych jednostek określane są w ustawie budżetowej lub w uchwałach budżetowych jednostek samorządowych.

Jednostki budżetowe¹⁶ pokrywają swoje wydatki bezpośrednio z budżetu Uzyskane dochody odprowadzają do budżetu państwa, bądź do budżetów jednostek samorządu terytorialnego (jest to tzw. zasada rozliczania się brutto) Wysokość wydatków jednostek budżetowych nie zależy do realizowanych przez nie dochodów. Gospodarują one środkami do przyznanego im limitu. Tym samym nie mają bodźców do prowadzenia racjonalnej polityki gospodarowania publicznymi środkami. Przykładami jednostek budżetowych są: jednostki wojsko-

* Zwady prowadzenia gospodarki budżetowej i poabwj/etoutj są tt-Ht w iwporzfbam Mar-łiraPmamów*29grodnia2000 r (DiU Nr 122.po* IJ33)

o