Obraz0 2

«a»a

7-w^ pozycję zajmują wydatki związane z opieką społeczną. W 2001, 2002 i 2003 r. wydatki te wynosiły odpowiednio 14.6 mld zł. 15,4 mld zł i 15.7 ■Mii W strukturze zajmują oneok. 8% ogółu wydatków budżetu państwa.

47. Kfcnowaga budżetowa

Stu równowagi budżetowej ma raczej znaczenie teoretyczne W praktyce ■My da czynienia z budżetami niezrównoważonymi. Niezrównoważony budki. według S Owsiaka" . oznacza występowanie deficytu. Niezrównoważony MM Mir być oznaką nadmiernej ekspansji sektora publicznego, co prowa-db do znacznych wydatków budżetowych i w efekcie do przewagi wydatków MdaAadM Warto dodać, że niezrównoważony budżet może mieć miejsce

SI

rwtWwy    llBUMy

w sytuacji, gdy dochody przcwysazają wydatki ■ W krajach łtrrfy euro, a tak/c i w Polsce występują budżety niezrównoważone z racji przewagi wydatków nad dochodami budżetowymi. W naszych rozważaniach zajmiemy się czynnikami wpływającymi na kształtowanie się równowagi budżetowej. Wstępnie rozpairując problem czynników równowagi budżetowej, należy wskazać, żc występują tu zarówno te. które mają wpływ nas stronę dochodową, jak i te. które decydują o stronic wydatkowej. Wśród nsjważniejazych czynników, które kształtują stronę dochodową hudżetu należy wymienić:

—    rozmiary działalności gospodarczej.

—    realizowaną doktrynę gospodarczą i podporządkowany jej system finansów publicznych, który decyduje o wielkości dochodów budżetowych (rodzaje i techniki podatków, ach ściągalności, tzw. szara strefa itp.).

Rozmiary działalności gospodarczej danego państwa są podstawą realizacji dochodów budżetowych. To od poziomu realizowanego dochodu narodowego zjaleZą dochody budżetu państwa, bo on jest substancją wszelkich danin publicznych. Realizowana doktryna gospodarcza w tym przypadku dotyczy zakresu redystrybucj i dochodu narodowego przez system finansów publicznych leżeli państwo realizuje doktrynę centralnego zmrrmtdzMnim. to zakres redystrybucji dochodu narodowego jest wysoki. Należy podkreślić. Ze w państwach realizujących zasady doktryny liberalnej, czyli gospodarki rynkowej, redystrybucja dochodu narodowego, przez system finansów publicznych wynosi w granicach 50%. Zakres gospodarki publicznej realizowanej przez państwo w Polsce jest nieco niZszy. W 2002 r. redystrybucja dochodu narodowego przez system finansów publicznych wynosiła poniżej 40% (tab. 12).

Jeśli chodzi o stronę wydatkową środków publicznych przez budżet państwa, to do czynników determinujących ich poziom zaliczamy:

—    zakres zadań realizowanych przez państwo i inne elementy systemu finansów publicznych.

—    przyjęty model polityki społecznej.

—    przyjęty model organizacji systemu finansów publicznych.

—    zadłużenie państwa.

O wielkości dochodów budżetu państwa decyduje także zakres zadań realizowanych przez władze państwowe. JeZeli następuje decentralizacja zadań publicznych i społecznych, tzn. znaczna ich część zostaje skierowana do jednostek samorządu terytorialnego, to wydatki budżetu państwa zmniejszają się.

Mówiąc o modelu realizowanej polityki społecznej, mamy na myśli przyjęcie zakresu świadczenia usług społecznych i publicznych przez państwo. Jeżeli rola państwa w tym względzie jest duża. to powstają przesłanki zwiększające wydatki budżetu państwa. Możemy przy tym rozważać generalnie udział władz

91