Obraz 7

Stopa procentowi jako cena obcego pieniądza zmienia się nie tylko pod wpływem zapotrzebowania na kredyt i możliwości jego otrzymania. O jej po-nomie decyduje także polityka banku centralnego. Bank centralny w zależności od sytuacji rynkowej reguluje wysokość stóp procentowych kredytów lombardowych. po których udziela kredytów bankom komercyjnym, oraz wysokość stop redyskontowych, po których skupuje weksle od banków komercyjnych. Kolejnym instrumentem banku centralnego jest wysokość rezerw obowiązkowych. Na wysokość stóp procentowych mają także wypływ polityka gospodarcza państwa i ustalone w niej priorytety. Przykładowo, działania interwencyjne państwa mogą powodować pokrywanie bankom przez budżet państwa części odsetek od kredytów udzielonych rolnikom, czy bezrobotnym. Wówczas mamy da czynienia z tzw kredytami preferencyjnymi, których stopy procentowe są nizsre w porównaniu do stóp kredytów komercyjnych.

Często w praktyce spotykamy związek pomiędzy wysokością stopy procentowej a kondycją finansów publicznych. W sytuacji dużego popytu władz państwowych na pieniądz celem pokrycia wysokiego deficytu budżetowego niezbędna jest emisji bonów i obligacji skarbowych. Wówczas państwo proponuje potencjalnym nabywcom bardziej atrakcyjne oprocentowanie niż banki komercyjne oferujące lokaty pieniężne. W następstwie takich działań państwa banki starają się także uatrakcyjnić swoje oferty, podnosząc poziom stóp procentowych. To z kolei przekłada się na podnoszenie oprocentowania udzielanych kredytów

O koszcie pieniądza obcego bądź o korzyściach z lokat decydują nie tylko stopa procentowa, stopa inflacji, wysokość podatku dochodowego, ale także sposób naliczania odsetek, tj. częstotliwość ich wypłaty lub doliczania do kapitału

Według jednego z podstawowych podziałów, możemy wyróżnić odsetki proste i odsetki złożone. Odsetki proste są sposobem ustalania kosztu korzystania z pieniądza, w którym nalicza się je stale od tej samej kwoty. Odsetki złożone natomiast to sposób ustalania tego kosztu polegający na kapitalizacji, czyli do-pisywaniu ich do kapitału pierwotnego, a tym samym do podstawy obliczania odsetek za następny okres.

Odsetki proste oblicza się według wzoru:

gdzie

O-odsetki proste.

K - kapitał. d - stopa procentowa.

I - czas korzystania z kapitału lub jego deponow ania

>» Przykład 3.

Firma zaciągnęła kredyt na kwotę 100 000 na okres 3 lat Zakładając. tx wierzyciel otrzyma odsetki w wysokości 6% rocznie wraz ze zwrotem kapitału, ich kwota wyniesie:

_g _ 100000x6x3 IOO

O® 18 000

Przy obliczaniu odsetek prostych ważne jest, aby do przedstawionego wzoru wprowadzać wartości stopy procentowej i czasu wykorzystania kapitału w tych samych jednostkach.

»> Przykład 4.

Firma zaciągnęła kredyt w wysokości 100 000 na okres 5 miesięcy. Stopę pro-centową ustalono w skali rocznej w wysokości 6Sk Wobec tego wysoko** odsetek za 5 miesięcy wynosi:

100000 (. 6\

100 V ¹²)

O = 2500

W praktyce spotyka się nie tylko pobieranie odsetek dołu” w ustalonych odstępach czasu - czyli jako izw. inkaso, ale występują przypadki pobierania ich „z góry” - czyli tzw. dyskonto. Pobieranie odsetek z góry polega na tym. 4e kredytobiorca otrzymuje kwotę kredytu pomniejszoną.o należne odsetki. Z. dyskontem mamy także do czynienia w sytuacji wykupu papierów wartościowych przy zamianie weksli na gotówkę. Często w praktyce zachodzi potrzeba prze prowadzenia porównania stopy dyskonta ze stO|>ą odsetek pobieranych z do¹ czyli ze stopą inkasa. Wówczas stosujemy wzór :

<f, x 100 " 100-d,

gdzie:

d — stopa odsetek z dołu (stopa inkasa), d, — stopa odsetek z góry (stopa dyskonta).

» Przykład 5.

Firma zamierza uzyskać kredyt na okres 1 roku w wysokości 50 000. W przy inkasa, czyli odsetek zapłaconych z dołu, po roku ich stopa wynosić będz W przypadku spłaty odsetek z góry ich stopa dyskonta wynosić będi

1

Por. W. Bień. Zarządzanie finansami.... op.cit