Obraz 4

Czynność hormonalna jąder

Główny hormon >4 azowych z cholcstci

ucron. Uk tak inne hormons MctoiJowc, mejęsi magazynowany Jego synteza kontrolowana jcSrprzcz LH 98°/. testosteronu krąży w połączeniu z białkami około 65° . z globuliną wiążącą steroid) płciowe (SHBG). resztu zaś z albuminą Jedynie około 2% testosteronu znajdującego się we krwi krąży w postaci wolnej W tkankach testosteron ulega dalszemu metabolizmowi pod wpływem 5*a* -redukta/y do dihydrntcstostcronu Testosteron może być tez aromatyzowany do estradiolu

Działanie androgenów

U chłopców około 9-11 roku życiu rozpoczyna się regularne, pulsacyjne wydzielanie gonadotropin przez przysadkę mózgową Prowadzi to do zwiększenia produkcji hormonow steroidowych przez jądra Pod wpływem testos-lerpnu rozwuaia atcizw. drugorzedoftcittdis.pkionc Zwiększa się wielkość jąder oraz prącia Zw ięks/a się liczba i objętość komórek Leydiga. co skutkuje dalszym wzrostem wydzielania testosteronu Rozpoczyna się wytwarzanie plemników Pojawia się owłosienie łonowe i zarost na twarzy Testosteron icst niezbędny do procesu spermatogenezy. Pobudza wzrost mięsni szkieletowych i krtani Testosteron powixlujc przyspieszenie wzrostu w okresie dojrzewania Następnie przyspiesza zarastanie nasad i zakończenie wzrostu kości długich Poniżej przedstawiono efekty działaniu androgenów

•    w okresie płodowym stymulują powstawanie drugor/ędowych cech płciowych męskich.

•    odpowiadają łącznic z FSH za gametogenezę,

•    w okresie pok w itania stymulują pow iększenie jąder i prącia, odpow iadają za wystąpienie owłosienia łonowego i owłosienia na twarzy,

•    wywierają działanie anaboliczne rozrost mięśni szkieletowych.

•    przyspieszają wzrost.

•    powodują zarastanie nasad kostnych.

•    wpływają na wzrost popędu płciowego

Komórki podporowe jądra wytwarzają mhibmę Pcptyd ten. jak wspomniano. hamuje wydzielanie FSH

Niedobór hormonów płciowych powoduje zespoły hipogonadyzmu. Hipo-gonadyzm mo/r wynikać z uszkodzenia i niewydolności gonad Nazywany jest wtedy lupogonudy/mem pierwotnym Nutomiust niedobór lub brak gonadotropin prowadzi do powstania hipogonadyzmu wtórnego.

Podsumowanie _________

I Prawidłowa tunkcia gonad warunku|C rozwój drugorzędowy ch cech płciowych i utrzymanie zdolności rozrodczych Gonada żeńska (jajnik¹ wytwarza komórki jajowe w nkolomies\*cznym cyklu hormonalnym jajniki wydzielają żeńskie hormony płciowe estrogeny i progesteron oraz mhibmę. OwulaCja zapocząt-

I komand jwi przez wyrzut LH i ma miejsce zwykle w połowie cyklu Gonada męska (judrol wytwarza plemniki, męskie hormony płciowe: testosteron i androstendiun oraz inhibinę Zarówno czynność jadra. |ak też lajnifca kontrolowana jest przez gonadotropmy przysadkowe

Czynność wewnątrzwydzielnicza innych narządów

Poza klasycznymi gruczołami wewnętrznego wydzielania czynnoić en dok rynną wykazuje wiele tkanek i narządów Należą tu zwłaszcza komórki błony śluzowej przewodu pokarmowego, nerki, tkanka tłuszczowa oraz mięsień przedsionków Czynność hormonalna przewodu pokarmowego została omówiona w rozdziale 5. Nerki wytwarzają reninę, crytropoctynę oraz aktywną formę witaminy I). Wydzielanie reniny omówiono w części dotyczącej regulacji wydzielam.! akłosteronu. Tworzenie aktywnej witaminy D, w nerkach omówiono w części dotyczącej regulacji metabolizmu wapnia w ustroju.

Erytropoełyna

Erytropoctyna jest glikoprotcidem zbudowanym ze 166 aminokwasów. Wytwarzana jest głównie przez komórki śródbłonkowc naczyń włosowatych przyccwkowych w korze nerki Pcw na ilość (około 15%) erytropoetyny powstaje w wątrobie. W życiu płodowym głównym miejscem wytwarzania erytropoetyny jest wątroba Hormon ten powoduje przekształcanie niektórych komorek pma w szpiku kostnym w proerytroblasiy Prowadzi to do zwiększeniu liczby erytrocytów we krwi Erytropoctyna działa przez połączenie się z receptorem błonowy m. Głów nym czynnikiem stymulującym wy dzielanie erytropoetyny jest hipoksja Dlatego tez w y dziel j mc lego hormonu wzrasta m.in. po krwotoku oraz w warunkach wysokogórskich. Wzrost liczby erytrocytów powyżej normy <np po trunsfu/ji krwi) hamuje wydzielanie erytropoetyny. Niedobór erytropoetyny występuje w przewlekłych chorobach nerek niszczących miąz.sz tego narządu i prowadzi do rozwoju niedokrwistości Nadmierne wydzielanie wytropoctyny obserw uje się niekiedy w przebiegu guzów nowotw orowych nerki Następstwem takiego stanu jest nadmierny wzrost liczby erytrocytów we krwi (pohgiobulia).

337