Obraz 7

WPŁYW WYSIŁKU NA UKŁAD WEWNĘTRZNEGO WYDZIELANIA

Maria Górski, lin Górski

Wysiłek mięśniowy wywiera rozległy wpływ na układ wewnętrznego wydzielania Wpływ len zależy od intensywności i czasu trwania wysiłku, stopnia w ytrenowunia oraz od hormonu. Płat przedni przysadki mózgowej wydziela 6 hormonów Cztery z nich są hormonami tropowymi, tzn działuj4 na inne gruczoły. Są to ACTH. TSH. LH i FSH. Wysiłkowe zmiany wydzielania tych hormonów zostań)} omówione wraz z omawianiem gruczołów, których czynność regulują Obecnie przedstawione zostaną dane o wpływie wysiłku na wydzielanie przez ten płat pozostałych dwóch hormonów, łj hormonu wzrostu 1 prolaktyny

Hormon wzrostu

Wysiłek zwiększa stężenie hormonu wzrostu we krw i Stopień wzrostu zależy od intensywności i c/jsu trwania wysiłku, u także od wydolności fizycznej osobnika Wysiłek o niewielkim obciążeniu nic wpływa na stężenie hormonu wzrostu we krwi. Progowe obciążenie, przy którym następuje wzrost poziomu hormonu wzrostu wynosi 30% VO.mav W czasie długotrwałego wysiłku o umiarkowanej intensywności obserwuje się zwykle stopniowy wzrost stężeniu hormonu wzrostu. Krótkotrwały wysiłek o typie anacrobowym zwiększa poziom hormonu wzrostu w znacznie większym stopniu aniżeli wysiłek o umiarkowanej intensywności. Wysiłek o charakterze siłowym zwiększa poziom hormonu wzrostu nawet kilkukrotnie. Przyczyną zwiększonego wydzielaniu hormonu wzrostu czasie wysiłków beztlenowych jest zwiększone wydzielanie noradrenalin), natomiast przyczyna zwiększonego wydzielania tego hormonu w czasie wysiłków siłowych nic jest znana. Rów-nież przyczy na zwiększonego wydzielania hormonu wzrostu w czasie wysiłków długotrwałych me jest oczywista. Istnieją dowody, ze wydzielanie hormonu wzrostu stymulowane jest przez zmniejszanie ustrojowych zasobów węglowodanowych. Przemawiałby za tym m in. fakt. że dicta bogato-węglowodunowa opóźnia 1 zmniejsza wydzielanie hormonu wzrostu w czasie wysiłku Z drugiej strony wzrost wydzielania mu miejsce już wtedy, gdy zarówno mięśnie, jak też wątroba zawierają znaczne zasoby glikogenu. n stężenie gjukozy we krwi mieści się w granicach normy. Hormon wzrostu wywiera większość wpływów pośrednio, przez stymulację wydzielania czynników wzrostu zwanych v>mat»mrdynami. głównie insulmopodobnego czynnika wzrostu I (IGF-I) Jednakże wyniki dotychczasowych badań nad wpływem wysiłku na stężenie IGF-I nic są jednoznaczne W większości badan me stwierdzono wzrostu stężenia IGF-I we krwi po wysiłku. Należy wszakże pamiętać, że stężenie IGF-I zwiększa się dopiero w kilka, a nawet kilkanaście godzin po podaniu hormonu wzrostu Ponadto n* wytwarzanie IGF-I wpływa równie/ dicta O/nac/a to. ze warunki doświadczalne w jakich przeprowadzano oznaczeniu (wcześnie po wysiłku, skład diety) mogły nie

po/uołic na ujawnienie rzeczywistych zmian stężenia IGF-I po wysiłku Trening wytrzymaloiciowy zwiększa spoczynkowe stężenie hormonu wzrostu we krwi Zwiększa także stężenie IGF-I Wzrost stężeniu hormonu wzrostu we krwi po wysiłku submaksymalnym u trenowanych jest mniejszy ni/ u nictrenowanych Natomiast wzrost stężenia hormonu wzrostu po wysiłku o dużej intensywności (powyżej R0% VOjmu\) j«l większy u trenowanych niż nictrenowanych Znaczenie zwiększonego wydzielania hormonu wzrostu w czasie wysiłków beztlenowych oraz siłowych me jest znane. W czasie wysiłków długotrwałych hormon wzrostu może wzmagać aktywację lipolizy w tkance tłuszczowej Hamuje tez wychwyt glukozy przez mięśnie W mięśniach pracujących wpływ ten nic ujawnia się. gdy/ traniport glukozy aktywowany jest przez aktywność skurczową Natomiast hamowanie dokomórkowego transportu glukozy przez hormon wzrostu w mięśniach niepracujących przyczynia się do oszczędzania tego cukru. Inne prawdopodobne znaczenie podwyższonego stężenia hormonu wzrostu polegać może na jego stymulującym wpływie na syntezę białek w mięśniach Wpływ ten zachodzi jednakże za pośrednictwem IGF-I. A jak podano wyżej, o wpływie jednorazowego wysiłku na stężenie IGF-I we krwi wiadomo jeszcze niewiele Należy też mieć na względzie, ze brak zmian stężeniu IGF-I we krwi nic oznacza bruku zmiun jego poziomu w mięśniach Np. u zwierząt stwierdzono wzrost stężenia IGF-I mRNA w mięśniach po treningu Wzrost ten zdaje się nie /uleżeć od stężenia hormonu wzrostu Nic potwierdzono tego wszakże u ludu Niemniej wydaje się prawdopodobne. że przewlekła aktywność skurczowa może miejscowo, bez udziału hormonu wzrostu stymulować produkcję IGF-I i w następstwie zwiększać syntezę bulka. Tłumaczyłoby to mechanizm przerostu mięśni w wyniku treningów siłowych Obecnie niektórzy sportowcy przyjmują rekombinowany hormon wzrostu. Oczekują oni szybszego przyrostu masy mięśni na tej drodze Jednakże dotychczas nie udowodniono, by hormon wzrostu, wprowadzany nawet w du/ych dawkach przyspieszał przyrost masy mięsni, bądź leż zwiększał silę skurczu mięśni Natomiast liczyć się należy z wystąpieniem ubocznych skutków nadmiernej poda/y tego hormonu.

Prolaktyna

Stężenie prolaktyny we krwi wzrasta w czasie wysiłku. Wzrost ten jest zwykle proporcjonalny do intensywności i czasu trwania wysiłku Stwierdzono, ze wzrost wydzielaniu prolaktyny ma miejsce dopiero w czasie wysiłków powyżej progu ntleczanowego Wzrost stężenia prolaktyny we krwi po wysiłkach krótkotrwałych o bardzo dużej intensywności, a także po powtarzanych wysiłkach izomclrycznych pojawia się zwykle dopiero w okresie powysiłkowym Wydzielanie prolaktyny jest stymulowane przez stres emocjonalny Z tego tez względu, zwłaszcza przy wysiłkach krótkotrwałych, na zmiany indukowane przez wysiłek mogą nakładać się zmiany powodowane przez emocje Wyniki badań nad wpływem treningu na wydzielanie prolaktyny są. jak dotychczas, niejednoznaczne i dlatego też me będą •u przytaczane Brak jest też wiarygodnych wy ników badań odnośnie do wpływ u płci na wydzielanie prolaktyny w czasie wysiłku Znaczenie fizjologiczne wzmożonego wydzielania prolaktyny w czasie wysiłku równie/ nic zostało ustalone