Obraz (9)

174 VII. Przedsiębiorstwo

Składniki majątku, które zastosowane w procesie produkcji zużywają się całkowicie lub ulegają przeobrażeniom, zmieniając swą naturalną postać, zaliczane są do majątku obrotowego. Do grupy tej należą: zapasy (materiałów, produkcji w toku, wyrobów gotowych), środki pieniężne (gotówka w kasie i na koncie w banku, czeki obce) oraz środki pieniężne w rozrachunkach (należności pieniężne, które przypadają przedsiębiorstwu od jego kontrahentów).

W księgowości cały majątek trwały i obrotowy będący do dyspozycji przedsiębiorstwa określa się jako aktywa, ze względu na to, że trwałe i obrotowe składniki majątku biorą czynny (aktywny) udział w realizacji zadań gospodarczych przedsiębiorstwa.

Majątek przedsiębiorstwa może być finansowany w różny sposób. Źródła finansowania środków trwałych i obrotowych najogólniej można podzielić na dwie grupy:

1)    fundusze własne przedsiębiorstwa, stanowiące równowartość wkładu kapitałowego właściciela (właścicieli) w przypadku przedsiębiorstw prywatnych lub wyposażenia majątkowego otrzymanego z budżetu państwa (w przypadku przedsiębiorstw państwowych) powiększonego o część zysku, która przeznaczona jest na rozwój przedsiębiorstwa,

2)    fundusze obce, w skład których wchodzą kredyty bankowe, pożyczki i zobowiązania wobec dostawców, budżetu państwa oraz innych instytucji.

Fundusze własne i obce określane są jako pasywa, gdyż w przeciwieństwie do środków trwałych i obrotowych nie odgrywają aktywnej roli w działalności gospodarczej przedsiębiorstwa.

Każdy element majątku przedsiębiorstwa ma określone źródło finansowania. Suma wszystkich aktywów musi się równać sumie pasywów, czyli źródeł ich finansowania. Aby obliczyć fundusze własne przedsiębiorstwa, należy od ogólnej sumy aktywów przedsiębiorstwa odjąć fundusze obce (czyli zobowiązania przedsiębiorstwa wobec banków, dostawców, budżetu państwa i innych podmiotów gospodarczych).

Usystematyzowane zestawienie wszystkich elementów majątku przedsiębiorstwa i źródeł ich pochodzenia, sporządzone na określony dzień i w określonej formie, nazywamy bilansem przedsiębiorstwa. Uproszczony bilans przedsiębiorstwa przemysłowego zawiera tablica VII. 1. W przedstawionym bilansie ogólna kwota środków trwałych i obrotowych (aktywa) jest równa łącznej sumie źródeł pochodzenia majątku (pasywa). Jest to jedna z podstawowych zasad księgowości, zwana zasadą równowagi bilansowej. Zasada ta oznacza, że w każdym momencie ogólna suma aktywów przedsiębiorstwa musi być równa ogólnej sumie jego pasywów.

Prowadzenie działalności produkcyjnej, handlowej lub usługowej wiąże się z określonymi kosztami. Ważnym elementem rachunkowości przedsiębiorstwa jest ewidencja kosztów produkcji i obliczenie wyniku finansowego.

Koszty ponoszone przez przedsiębiorstwo mogą być analizowane z różnych punktów widzenia i dla różnych potrzeb. W rachunkowości przedsiębiorstw dużą rolę odgrywa rodzajowy i kalkulacyjny układ kosztów.