Obrázek (24)

♦

Dziesięcioletni okres w życiu Wałęsy, człowieka, który tworzył współczesną historię Polski, obfituje w bogactwo wydarzeń i doświadczeń, wielostronnie i głęboko kształtujących jego osobowość. To już nie jest ten poczciwy Lesio —jak sam pisze o sobie — wywodzący się ze wsi, szykanowany przez SB elektryk, ale znany przywódca robotniczy, twórca „Solidarności”, polityk, symbol walki z komunizmem Polski lat osiemdziesiątych.

♦ Pragnąc uchwycić istotne rysy osobowości Wałęsy z lat 1980- 1990, należy przeciwstawić się znanej w psychologii

......    społecznej teorii cech, jakie rzekomo mają charakteryzować

przywódców, a starać się zrozumieć głębiej dynamiczną jii interakcję między warunkami polityczno-społecznymi,

, strukturami społecznymi a doświadczeniami i przeżyciami wewnętrznymi¹.

Zachowanie i osobowość Wałęsy stają się zrozumiałe, jeśli.

X się uwzględni, że wyrażał on potrzeby, postawy i tęsknoty najpierw klasy robotniczej, a potem szerokich rzesz społecznych w walce z ustrojem realnego socjalizmu o podmiotowość społeczeństwa i demokratyzację Polski. Wałęsa charakteryzujący się talentem przywódczym i charyzmą stanął na czele potężnego ruchu społecznego „Solidarność”. Ruch ten starał się ewolucyjnie doprowadzić do zmian politycznych, X 'f!    społecznych i ekonomicznych w Polsce. U Wałęsy kształtują

się w latach 1980-1981 umiejętności koncyliacyjne, postawy demokratyczne, zdolności polityczne. Nie jest w żad-.....?■;;    nyrn wypadku ekstremistą, radykałem, widzi potrzebę ewolucyjnego przechodzenia do „socjalizmu z ludzką twarzą”. ,!![;    Kształtuje się u niego postawa odpowiedzialności za losy

potężnego ruchu społecznego, za jego jedność. Nie chce dopuścić do eskalacji konfliktu społecznego i politycznego, pragnie rozładować napięcia w okresie konfliktu bydgoskiego. Dopiero gdy widzi, że na fali nastrojów kontestacyj-

nych może stracić wpływ na „Solidarność”, w grudniu w Radomiu mówi słynne słowa o „targaniu się po szczękach”.

♦    Wałęsa jeszcze przed sierpniem 1980 r. przejawiał I >ostawę proaktywnąi poczucie kontroli wewnętrznej. Sądził, że nie należy czekać na szczęśliwy los, na łaskę prominentów,

. i le skutecznie walczyć z wypaczeniami socjalizmu i wytrwale dążyć do celu. Postawy te uległy nasileniu i umocniły się w latach 1980 - 1990. Łączyły się one z odpornością na stres, na ograniczenie wolności (w latach 1981 - 1982 Wałęsa był internowany) oraz z optymizmem. Wałęsa, jak pisze J. Mur: „jest człowiekiem, któiy buduje od nowa, dając dowód jakiegoś wielkiego wyczucia sytuacji i elastyczności”. Pozycja przywódcy wielkiego ruchu społecznego nie jest bowiem

<    lana raz na zawsze. Wałęsa musiał stale wpisywać się w tę rolę, zdobywać swoimi ocenami i czynami uznanie i zwolenników, walczyć z ludźmi, którzy niechętnie widzieli na czele ..Solidarności” robotnika bez wyższego wykształcenia.

♦    W latach 1980- 1990 rozszerza i pogłębia się mentalność ideowa i społeczno-polityczna Wałęsy. Szczególnie doniosły wpływ w tym zakresie wywarł na niego papież Jan l ’aweł II. Wałęsa wielokrotnie spotykał się z papieżem, który według jego słów „podnosił go na wysoki poziom”. Utrwaliły ale w jego mentalności humanizm katolicki, wiara w boską opatrzność, wyrzeczenie się przemocy, świadomość wspólnego dobra, poczucie więzi i solidarności z ludźmi różnych 11. i rodowości, religii.

Psychologicznie Wałęsa nie był i nie mógł być antysemitą, i',(iyż taka postawa byłaby sprzeczna z osiowymi cechami jego

<    mobowości.

W związku z pracą społeczną utrwaliły się u niego po-••iavyy egalitarne w szerokim słowa tego znaczeniu¹⁸, demo-1.1 . (.tyczne, antyelitarne, afirmacja pluralizmu w życiu poli-lyeznym, społecznym, ekonomicznym.

♦    Niejednokrotnie zarzucało się i zarzuca Wałęsie antyin-

^1,1 Por. Z. Zaborowski, Psychospołeczne problemy sprawiedliwości irów-inr.ci, PWN, Warszawa 1986.

47

1

Por. S Mika, Wstęp do psychologii społecznej, PWN, Warszawa 1972.