Obrázek (29)

kolejne przesilenie rządowe; Wałęsa oskarżył premiera Pawlaka i jego rząd o spowolnienie reform. Inicjatywa i polityczna odpowiedzialność prezydenta i tym razem uchroniły Polskę przed dryfowaniem i marazmem politycznym i ekonomicznym.

Dynamiczną działalność przejawił prezydent w polityce i kontaktach zagranicznych. W czasie swej kadencji złożył wiele oficjalnych wizyt zagranicznych, spośród których na uwagę zasługują wizyty w USA, Wielkiej Brytanii, Hiszpanii, Belgii, Izraelu, Ukrainie, Rosji, Japonii, Brazylii, Argentynie. Przyjął też w Polsce wybitnych polityków zagranicznych, m.in. prezydenta Clintona, kanclerza Kohla, prezydenta Jelcyna i innych. Prezydent podpisał traktaty o przyjaznej współpracy i dobrym sąsiedztwie z Niemcami, Ukrainą, Rosją, Białorusią, Litwą, dokonał ratyfikacji wielu umów międzynarodowych. Prezydent Wałęsa uparcie dążył do przystąpienia Polski do struktur NATO i do Wspólnoty Europejskiej. Wysunął projekt utworzenia NATO-bis, wyraził zgodę na przystąpienie Polski do Partnerstwa dla Pokoju. Przyczynił się walnie do redukcji polskiego zadłużenia w Klubie Paryskim, wielokrotnie zachęcał zachodnich biznesmenów do inwestowania w Polsce. Podstawowym celem w polityce zagranicznej było dla Wałęsy zbliżenie do demokratycznych państw zachodnich, włączenie Polski w międzynarodowy system bezpieczeństwa, współpraca w ramach Trójkąta Wyszehradzkiego i bezpieczne, przyjazne stosunki z Rosją, Białorusią, Ukrainą i krajami bałtyckimi (Litwą, Estonią, Łotwą).

W toku prezydentury Wałęsy sporo problemów i kłopotów wynikało z sytuacji na wschodzie, a szczególnie w krajach bałtyckich i w Rosji. Ogłoszenie niepodległości przez Litwę na początku 1991 r. spowodowało wkroczenie do Wilna radzieckich czołgów. Wałęsa mógł zająć różne stanowiska w tej sytuacji; mógł potępić Gorbaczowa, zająć się bezpieczeństwem Polaków na Litwie itp. Roger Boyes pisze; „Wałęsa zdał dobrze egzamin. Poparł niepodległość Litwy i stwierdził, że zerwanie więzów z Moskwy jest nieuniknione — Litwa musi

56

być wolna i będzie"¹, Wałęsa _{nie chclał Jednak    ć}

deklaracji Havla potępj_ają_cej Rosję, gdyż obawiał się „draż-nienia niedźwiedzia”.

Pucz Janąjewa w Sierpniu 1992 r. wywołał panikę na Zachodzie i w USA. Zachodni mężowie stanu byli zdezorien-lowani, nie wiedzieli. Czy czekać, czy potępiać puczystów Wałęsa zebrał w Belwederze członków Biura Bezpieczeństwa Narodowgo (m.in. obee_{ny był premler min}istrowie obrony spraw wewnętrznych). _{Biuro n}ie zdołało wypracować wyraźnej koncepcji i ustosunkować się do puczu. Boyes złośliwie pisze w cytowanej wyżej książce, że uczestnicy dyskutowali o wydolności polskich piekarń w sytuacji gdy uciekinierzy pojawią _{się w Polsce Walęsa} również w teł niejasnej sytuacji był zdezorientowany, nie chciał podejmować w warunkach tyzyka jednoznacznej decyzji, dzwonił do różnych polityków zagranicznych i krajowych usiłując zdobyć więcej informacji. Zadzwonił do Jelcyna i Gorbaczo-wa, gdy pucz się załamał.

Nie ulega wątpliwości, że Wałęsa zachowywał się ostrożnie, wyczekująco, był bowiem w obliczu niebezpieczeństwa rosyjskiego odpowiedzialny za kraj (w Polsce stacjonowały w tym czasie liczne Wojska rosyjskie). Na temat rzekomego listu do Janąjewa trudno się wypowiadać, gdyż historycy nie dysponują w tym zakresie wiarygodnym materiałem. Również zarzut, że Wałęsanie wykorzystał sytuacji i nie zażądał od Gorbaczowa wycofania wojsk rosyjskich po nieudanym I niczu, jest nieprzemyślany j nieuzasadniony. Wałęsa realizował w swej działalności zasadę ekonomii działań i redukcji zagrożeń, co znalazło wyraz w zapewnieniu Gorbaczowa* „nie będziemy korzystać z sytuacji i starać się upokorzyć Armii Radzieckiej”.

Prezydent Wałęsa sformułował na początku swej prezydentury plan główny _{Ua PoIski> który} obejmował szeroką prywatyzację i reprywatyzację, określenie kierunków roz-

57

1

R. Boyes, Nagi P^r°z,dent. Życie polityczne Lecha Wałęsy, tłum. .m^ielskiego, „Aneks _v Undyn 1995, s. 314.