okolicznosci zamachu26 (3)

decyla główna i środki odwoławcze

| postępowanie przymusowe

Wę \U<A VJ \r W<? W \ic / ^c    r-u-

u (PoŁćc 'I J-C * -'iitS Xv \C\ N u-^tc . V ij A/

\N ~ ut*- £i/

postępowanie karno administracyjne

Postępowanie w danej instancji kończyło się wydaniem aktu administracyjnego (decyzji głównej), wypowiadającego się co do istoty sprawy. Akt ten winien też pouczać strony o przysługującym jej środku odwoławczym i trybie (terminie) jego wniesienia. Takim zwyczajnym środkiem odwoławczym było „odwołanie" składane do bezpośrednio wyższej instancji (obowiązywała dwuinstancyjność) w ciągu 14 dni od ogłoszenia względnie doręczenia decyzji. Odwołujący mógł domagać się zbadania, czy wydana decyzja opierała się na prawdziwym stanie faktycznym, czy zapadła zgodnie z prawem, czy nie doszło do nadużycia swobodnego uznania bądź do błędnej wykładni. Decyzja organu odwoławczego miała charakter rozstrzygnięcia merytorycznego (nie kasacyjnego) i organ ten nie był związany ani zakresem żądań odwołania, ani ustaleniami organu I instancji. Nowy akt administracyjny mógł polegać na zatwierdzeniu decyzji instancji niższej, zmianie decyzji bądź na jej uchyleniu. Nadzwyczajnym środkiem odwoławczym była m.in. możliwość wznowienia postępowania.

Postępowanie przymusowe określało zasady działania prowadzące do wykonania decyzji administracyjnej. W braku dobrowolnego wykonania decyzji do jego stosowania uprawniony był organ administracji ogólnej I instancji (starosta), który w celu przymuszenia mógł zastosować karę pieniężną, egzekucję na majątku, tzw. wykonanie zastępcze (w przypadku świadczeń robocizny lub w naturze) i przymus bezpośredni. Przy posługiwaniu się środkami przymusu obowiązywała zasada stopniowania środków (od najłagodniejszego) i stosunkowości środków - ich stosowanie winno być utrzymane w granicach niezbędnej potrzeby. Przeciwko zarządzeniu egzekucyjnemu można było wnosić odwołanie do organu wyższej instancji. Odwołanie nie wstrzymywało jednak wykonania.

Postępowanie karno-administracyjne normowało tryb dochodzenia karania wykroczeń, tj. czynów zabronionych, zagrożonych karą do 3 tys. zł grzywny bądź do 3 miesięcy aresztu. Uprawnienia w tym względzie należały do organów administracji ogólnej lub innych specjalnie do tego uprawnionych. Wyróżniano cztery rodzaje takiego postępowania: mandatowe (nakazowe doraźne), nakazowe, zwyczajne i przyśpieszone. Osoba skazana mogła żądać skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego we właściwym sądzie okręgowym. Żądanie takie wstrzymywało wykonalność skazującego orzeczenia organu administracyjnego. Wyroki sądów okręgowych wydane w postępowaniu karno-administracyjnym były prawomocne (od nich nie służył środek odwoławczy).

10.10. Aparat urzędniczyjego pragmatyka

Po odzyskaniu niepodległości st«)tuś prawny urzędników państwowych regulowały częściowo ..Tymczasowe przepisy służbowe”, wydane przez Radę Regencyjną w 1918 r.. i przpffisy państw zaborczych. Szybko jednak, bo

17 lutego 1922 r., doszło do wydania zasadniczej ustawy o „państwowej służbie cywilnej", zwanej pragmatyką służbową. Uzupełnieniem praw i wiązków ustalonych pragmatyką służbową były przepisy w pr/ednjńocie uposażenia, zaopatrzenia emerytalnego, zrzeszania się pracowników państwowych i postępowania dyscyplinarnego. Ustawa z 1922 r. nie dotyczyła sędziów, prokuratorów i aplikantów sądowych, riauczycieli szkół i profesorów akademickich, pracowników kolei, poczty telegrafów i telefonów, funkcjonariuszy policji, straży graniczne/ więziennej i monopoli państwowych i kontroli państwowej. Zayyody ye miały odrębne pragmatyki.

Przepisy ustawy o państwowej służbie cywilnej dzieHły wszystkich funkcjonariuszy tej służby na urzędników i niższych funkcjonariuszy państwowych. Mogli oni w stosunku do służby pozostawać w stanie czynnym, nieczynnym bądź spoczynku. Stosunek państwowej służby cywilnej miał charakter publicznoprawny, tj. mógł zostać zmieniony, zawieszony lub rozwiązany przy zastosowaniu przepisóy prpva publicznego - głównie na podstawie przedmiotowej ustawy.

Stosunek służby powstawał w drodze/mianowania. tj. jednostronnego aktu administracyjnego, z chwilą douczenia pisma nominacyjnego. Warunkami nominacji były: a) obywatelstwo/polskie, b) nieskazitelna przeszłość, c) zdolność do działań prawnychf. /) uzdolnienie fizyczne i umysłowe do pełnienia odnośnych obowiązkóWsłużbowych. e) biegłe władanie językiem polskim w mowie i piśmie (art/o ustawy). Mianowanie mogło nastąpić na stałe lub do odwołania (prowizorycznie).

Rozwiązanie stosunku Służbowego funkcjonariusza mianowanego na stałe mogło nastąpić w drodze wystąpienia ze służby na własną prośbę, przeniesienia w stan spoczynku w myśl przepisów emerytalnych, zwolnienia ze służby (gdy w ciągu 3 lat otrzymał dwukrotnie niedostateczną ocenę kwalifikacyjną), wydPenia ze służby (m.in. wskutek skazania wyrokiem sądu karnego). Urzędników dzielono, ze względu na poziom wykształcenia, na trzy kategorie: ^wyższym wykształceniem (I). średnim (II) i podstawowym (III). Ustawa z/ti22 r. wprowadzała 12 stopni służbowych, które w 1933 zniesiono, wprowadzając 12 tzw. grup uposażenia.

Rozdziar /ll ustawy (art. 21-32) poświęcono licznym obowiązkom urzędników/ które ówczesna doktryna prawa administracyjnego sprowadzała dtyyzech grup: „1. obowiązku gorliwego, uczciwego, sumiennego, bezstronnego i zgodnego z przepisami pełnienia urzędu. 2. szczególnej wierności, posłuszeństwa i zachowania tajemnicy urzędowej. 3. obowiązku przestrzegania godności stanu i odpowiedniego prowadzenia się" Kolejne artykuły tego rozdziału (33-51) obejmowały prawa urzędnicze, które dzielono na ekonomiczne (zasada nieusuwalności jako podstawa do

ustawa o .państwowy służbie cywilnej" <192?)

urzędnicy i niżsi funkcjonariusze państwowi

powstanie i rozwiązanie stosunku służbowego

kategone urzędników

*

obowiązki i prawa urzędników

Ibid., kolejno s. 41 i 750.

371