opozycje fonologiczne lepiej

OPOZYCJA FONOLOGICZNA

•    funkcjonalne przeciwieństwo między fonemami

•    różnica dźwiękowa, z którą związana jest zmiana znaczeń (zmiana cech dystynktywnyck)

•    wskazuje zarówno różnicę cech dystynktywnyck, jak i cechy dystynktywne wspólne dla pary fonemów, które stanowią podstawę porównania

» najważniejsza relacja między jednostkami poziomu fonołogicznego_

"    OBCIĄŻENIE FUNKCJONALNE OPOZYCJI

•    stopień powtarzalności danej opozycji w całym systemie fonologicznym (in. przydatność opozycji do różnicowania par wyrazowych):

I.    MOCNE.

-opozycje pry waty wne proporcjonalne w zakresie dźwięczności-bezdźwięczności, np.:

//;/: /b/; /t/: /d/; /k/: /g/; ///: /v/; /s/: /z/____

II.    SŁABE:

-np. niektóre opozycje równorzędne:

krótkość: długość

/ji/: /u//użyj/ : /użyj/; /ugańa/ : /ugańa/

/j/:/i/ /ujść/ : /uiść/; /maj/: /mai/

nosowość: ustność

•» • *

/ą/:/o/ /kąsa/ : /kosa/

/ę/:/e/ /gęsty/ : /gesty/

-opozycja izolowana Ir/ : l\l

Im większe obciążenie funkcjonalne opozycji, tym większą rolę odgrywa ona w systemie fonologicznym_

KORELACJA FONOLOGICZNA (KATEGORIA FONOLOGICZNA): klasa opozycji fonologicznych prywatywnyck, a jednocześnie proporcjonalnych, które powtarzają się w systemie fonologicznym ze względu na obecność danej cechy dystynktywnej__

NEUTRALIZACJA OPOZYCJI FONOLOGICZNEJ:

•    zanik opozycji fonologicznej ze względu na ograniczenia dystrybucyjne głosek

•    wg M. Trubicckiego w miejscu zneutralizowanym pojawia się ARCHIFONEM

•    wg B. Wierzchowskiej jest to opozycja jedynie subfonologiczna _tajwiełj;

i Cc

(1) /koty/ : /kody/opozycja fonologiczna/t/:/d/

(2) /koT/: /koT/ opozycja subfonologiczna na skutek neutralizacji Ińl