opr13

l| I

Hu li | •< i..', kioiyili Mickiewicz kiedyś cenił, także Karpińskie -I v I .il. generalnych zasad estetycznych np. oceny poezji i i. i ki' | lima jest bowiem zupełnie perspektywa oceny³⁰. Dziwne |i i jnliuk i o innego. Celowo zacytowałam dłuższe fragmenty lekcji XVI, żeby przypomnieć, że ogólny ton wypowiedzi Mickiewicza u Trembeckim jest pochwalny, pozbawiony niechęci czy ironii. „Niepojęty to człowiek” - powiada Mickiewicz, i widać, że on go fascynuje i niepokoi. Tak więc można być wielkim poetą, największym poetą dawnych wieków, nie będąc poetą narodowym, więcej, będąc najmniej narodowym ze wszystkich. Jest to wniosek zaskakujący, wart przemyślenia w perspektywie romantycznej teorii sztuki.

³⁰ Na temat ewolucji poglądów Mickiewicza na tradycję polskiego Oświecenia zob. Z. Libera, Mickiewicz o kulturze i literaturze polskiego Oświecenia, [w:] tegoż, Od Sejmu Czteroletniego do Napoleona. Posłowie T. Kostkiewiczowa, opracowanie edytorskie M. Bokszczanin, Warszawa 2004, s. 250-260.

Spór o kształt epopei narodowej. Listy Zygmunta Krasińskiego do Kajetana Koźmiana o poemacie Stefan Czarniecki

Przyzwyczajeni jesteśmy do opisywania relacji między klasykami i romantykami w kategorii „walki” - w fazie wstępnej, fazie formułowania programu przez romantyków i krytycznych wystąpień klasyków. Rozmowa listowna Kajetana Koźmiana i Zygmunta Krasińskiego jest świadectwem innego modelu kontaktu między dwiema szkołami - bez wzajemnej agresji, ale też bez jakichkolwiek koncesji z jednej i drugiej strony. Spotkanie takie nie wykluczało dyskusji, ale nie musiało prowadzić do „przemieszania tego, co romantyczne i oświeceniowe” w wyniku czego „powstaje nowa, szczególna jakość heterogenicznej natury”. Było przykładem „współistnienia romantyków z klasykami” rozumianego jako „bycie obok siebie romantyków i klasyków oraz równolegle powstających utworów: romantycznych i oświeceniowych”¹, lecz także czymś więcej - było rozmową twórców: ortodoksyjnego klasyka i dojrzałego romantyka.

1

W. Pusz, Współistnienie romantyków z klasykami, czyli prawdziwy koniec polskiego Oświecenia, [w:] Na przełomie Oświecenia i Romantyzmu. O sytuacji w literaturze polskiej lat 1793-1830. Pod redakcją P. Żbikowskiego, Rzeszów 1999, s. 47.