Obraz
1(2)

302 9. Podstawowe elementy sprawozdania finansowego - bilans

•    kapitał zakładowy - w spółkach prawa handlowego: spółce akcyjnej, spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, spółce komandytowo-akcyjnej;

•    kapitał właścicieli - w spółkach osobowych prawa handlowego: spółce jawnej, partnerskiej, komandytowej, a także w spółce cywilnej oraz podmiotach prowadzonych przez osoby fizyczne;

•    fundusz założycielski - w przedsiębiorstwach państwowych, samodzielnych publicznych zakładach opieki zdrowotnej;

•    fundusz udziałowy - w spółdzielniach.

Kapitał zakładowy jest wykazywany w wartości nominalnej, w wysokości

określonej w umowie lub statucie i wpisanej w rejestrze sądowym.

Kapitał zakładowy może być podwyższony dzięki:

•    przeznaczeniu na ten cel kapitału zapasowego lub rezerwowego,

•    objęciu udziałów w podwyższonym kapitale (spółka z o.o),

•    emisji nowych akcji lub podwyższeniu wartości nominalnej dotychczasowych akcji (spółka akcyjna),

•    przeznaczeniu zysku po opodatkowaniu podatkiem dochodowym (spółki prawa handlowego),

•    przeznaczeniu nadwyżki bilansowej na zwiększenie udziałów członkowskich (w spółdzielniach),

•    wydzieleniu i przekazaniu aktywów trwałych stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego, oddanych do dyspozycji tym jednostkom, a także dotacji przekazywanych z budżetu państwa na zakup lub budowę środków trwałych i prace rozwojowe oraz dary mające charakter środków trwałych i przeznaczonych na cele rozwojowe (przedsiębiorstwa państwowe i samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej).

Obniżenie kapitału zakładowego może nastąpić między innymi w następujących wypadkach:

•    pokrycia straty bilansowej (spółki prawa handlowego i spółdzielnie),

•    umorzenia lub obniżenia liczby lub wartości udziałów (akcji) z zachowaniem zasad zawartych w' kodeksie spółek handlowych, umowie lub statusie spółki, na podstawie uchwały walnego zgromadzenia wspólników lub walnego zgromadzenia akcjonariuszy (spółki prawa handlowego),

•    przekazania odpowiedniej części kwot zapłaconych z tytułu nabycia budynków i budowii stosownie do przepisów o uwłaszczeniu (przedsiębiorstwa państwowe),

•    nieodpłatnego przekazania środków trwałych zgodnie z prawomocnymi decyzjami i orzeczeniami wydanymi przez właściwe organy na podstawie odrębnych przepisów (przedsiębiorstwa państwowe).

Należne wpłaty na kapitał podstawowy (wartość ujemna)

Należne wpłaty na kapitał podstawowy są to zadeklarowane, lecz nie wniesione wkłady kapitałowe na poczet kapitału. Pozycja ta nie będzie występowała w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością, gdyż według kodeksu spółek handlowych całość zarejestrowanych wpłat powinna być wniesiona przed zarejestrowaniem spółki. Należne wpłaty na kapitał podstawowy są przedstawiane jako wartość ujemna.

Udziały (akcje) własne (wartość ujemna)

Możliwość nabycia akcji (udziałów') własnych przez spółki prawa handlowego jest bardzo ograniczona. Jeśli jednak spółki spełnią warunki określone w kodeksie spółek handlowych³⁰, to mogą nabyć własne akcje lub udziały. Nabyte akcje własne powinny zostać zbyte w następujących terminach:

•    akcje nabyte, które mogą być zaoferowane pracownikom lub osobom, które były zatrudnione w jednostce w okresie co najmniej trzech lat - najpóźniej z upływem roku od dnia ich nabycia przez spółkę;

•    akcje nabyte, nie spełniające poprzedniego warunku - w terminie roku od dnia ich nabycia;

•    pozostała część akcji własnych spółki, która przekracza 10% kapitału zakładowego spółki - w terminie dwóch lat od dnia ich nabycia.

Jeśli akcje nie zostały zbyte w określonych terminach, muszą zostać umorzone.

Kapitał (fundusz) zapasowy

W zależności od formy prawnej i zasad funkcjonowania jednostki gospodarczej wyróżnia się:

•    kapitał zapasowy (spółki prawa handlowego),

•    fundusz przedsiębiorstwa (przedsiębiorstwa państwowe),

•    fundusz zakładu (samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej),

•    fundusz zasobowy (spółdzielnie).

W spółkach cywilnych i osobowych prawa handlowego nie ma obowiązku tworzenia tego funduszu.

^w Warunki tc są ujęte w art. 362 - dla spółek akcyjnych, i w art. 200 - dla spółek z ograniczoną odpowiedzialnością.