Obraz
2(3)

34 2. Majątek, kapitał, wynik - zdarzenia i operacje gospodarcze oraz ich wpływ na bilans

jednostki¹. Kapitał własny może pochodzić z wkładów wniesionych przez właścicieli lub też z wypracowanego (osiągniętego) przez jednostkę zysku. Należy podkreślić, że wypracowany przez jednostkę wynik finansowy jest integralnym elementem kapitału własnego. Pozostałe środki gospodarcze, których wartości nie pokrywa kapitał własny, są finansowane kapitałem (funduszem) obcym.

Kapitał (fundusz) obcy ma charakter zobowiązań jednostki wobec innych jednostek (dostawców, banków, budżetu).

Kapitał będący do dyspozycji jednostki można podzielić według terminu wymagalności na:

•    długoterminowy,

•    krótkoterminowy.

Ilustracja 2.5. Pod2iał kapitału według terminu wymagalności

Ze schematu przedstawionego na ilustracji 2.5 wynika, że kapitał własny jednostki to wyłącznie kapitał długoterminowy. Dzieje się tak dlatego, że kapitał własny nie ma określonego terminu wymagalności (wykupu), a ewentualne roszczenia właściciela są zaspokajane w ostatniej kolejności. Wcześniej reguluje się zobowiązania wobec Skarbu Państwa, ZUS, pracowników, kontrahentów i tak dalej.

Wynik finansowy jednostki gospodarczej i jego podstawowe elementy

W toku prowadzenia działalności gospodarczej jednostka ponosi koszty, uzyskuje przychody i osiąga określony wynik finansowy. Można go w najprostszy sposób (z pominięciem np. opodatkowania) obliczyć według następującej formuły:

wynik finansowy = przychody - koszty

Koszt jest to wyrażone wartościowo celowe zużycie składników majątku. Wiąże się on na przykład z wydaniem materiałów do produkcji czy też ze stopniowym zużyciem środków trwałych w procesie produkcji (tzw. amortyzacja). Niektóre elementy kosztów' nie są związane ze zużywaniem się składników' majątku, lecz dotyczą między innymi tworzenia odpisów aktualizujących wartość majątku (np. należności czy zapasów).

Głównym źródłem przychodu jest ujęta wartościowo sprzedaż. Przychód to podstawowy element finansowania prowadzonej działalności. Często zdarza się, że przychód nie oznacza przepływu środków pieniężnych, lecz prowadzi do powstania należności, które dopiero w momencie ich spłaty powodują wzrost środków pieniężnych. Taka rozpiętość czasowa między efektem zawarcia transakcji sprzedaży, odzwierciedlonym w wypracowanym zysku (lub poniesionej stracie), a momentem uzyskania wynikających z niej środków pieniężnych stanowi często przyczynę trudności finansowych jednostki.

Ważnym aspektem rachunkowości jest prawidlow-e rozumienie i rozróżnianie pojęć „koszt”, „przychód”, „wydatek” oraz „wpływ”. Koszt wiąże się ze zużyciem majątku, przychód wynika z zawarcia transakcji sprzedaży, wydatek oznacza zmniejszenie środków' pieniężnych, a wpływ - ich zwiększenie. Zakup materiałów to wydatek, jeśli zakupu dokonano za gotówkę. Jeżeli transakcja przebiega z odroczonym terminem płatności, to nie wiąże się ona ani z kategorią kosztu, ani wydatku. Koszt jest związany ze zużyciem majątku, czyli przekazaniem materiałów do produkcji lub też wydaniem ich z magazynu do dalszej sprzedaży. Przychód wiąże się z momentem zawarcia transakcji sprzedaży, bez względu na to, czy dokonano zapłaty z tego tytułu czy też powstały należności. .Prawidłowe rozumienie pojęć „wpływ”, „przychód”, „wydatek” i „koszt” jest niezbędne, aby dogłębnie poznać zasady i istotę rachunkowości.

1

Szerzej - zob. E. Drcliszak, D. Kania, Bilans, ODDK, Gdańsk 2004, rozdział 11.