P1010295 2

jętej tradycji. Ironii nie ma na przykład u „bałkańskiego” Stokera, który jest pisarzem eklektykiem, dość naiwnym jako artysta, ale za to przekazującym z wielką powagą wszystko, co „archetypiczne” w postaci wampira.

W prelekcjach paryskich o literaturze słowiańskiej w roku 1841 Mickiewicz kładł nacisk na rozbieżność między wiarą w upiory a poezją o upiorach. Utrzymywał, że dająca natchnienie tylu baśniom, które przejęli nawet poeci Zachodu, wiara w upiory „jest wyłączona z poezji słowiańskiej. Mówi się bowiem o tym zabobonie z trwogą, a styl słowiański nie jest zdolny zapanować swobodnie nad takim przedmiotem”²¹. W wykładzie z tego samego roku Mickiewicz podkreślał, że wątpliwości dotyczące autentyczności zbioru La Guzla Merimćego (por. rozdział 3) zrodziły się między innymi pod wpływem zamieszczonych tam „bardzo długich historii o strachach i upiorach, które, jak mówiliśmy, nie mają wstępu do tej [słowiańskiej] poezji, jako należące do dziedziny baśni ludowych”²². Mickiewiczowi niewątpliwie szło przede wszystkim o poważny i przerażający charakter cudowności wampirycznej, która nie może bawić w poezji słowiańskiej, będącej kwintesencją stylu słowiańskiego. Jednak nieco ironiczny styl poetycki Rosjanina Aleksego Tołstoja zaprzeczałby twierdzeniom Mickiewicza, chociaż można byłoby przypomnieć, że Rodzina wilkołaka została napisana po francusku. Styl humorystyczny jako styl poetycki obecny jest też w Wiju Gogola. Edmond Wilson uważał go za „najbardziej przerażającą historię wampiryczną, jaka kiedykolwiek została napisana” (A treatise on tales of horrors, 1944). Książę Dymitr S. Mirski w swej historii literatury rosyjskiej uznał Wija za „doskonałą mieszankę nadprzyrodzoności romantycznej oraz humoru realistycznego i żywego”. Podziwiał „strukturę baśni, nieobecność retoryki i przede wszystkim doskonałe złączenie dwóch niezgodnych elementów: humoru i grozy”²³.

Może „styl słowiański” był pojemniejszy, niż sądził Mickiewicz.