page0658

650

Rzęsy — Rzodkiew

zwierząt często ich niedostaje. U w ielorybo wych nawet śladu rzęsów nie ma na obu powiekach. Rzęsy dłuższe są po środku niż po końcach krawędzi powiek. One zabezpieczają oko właściwe od wpadania w me Fozmaitych ciałek nieustannie unoszących się w atmosferze, tudzież za zbliżeniem powiek tworzą rodzaj siatki, przez którą tylko część promieni światła przechodzi do oka i tym sposobem rzęsy ochraniają oko od zbytecznego światła. Jeżeli na rzęsach znajdują się kropelki wilgoci, w takim razie światło przechodząc przez nie do oka, rozkłada się i dla tego punkta toż światło przesyłające, przedstawiają się w kolorach tęczowych. Połysk włosów na rzęsach pochodzi od powlekającego je płynu łojowego, wydzielanego przez gruczołki Meiboma, umieszczone przy ich osadach. Jeżeli powieki są suche lub dotknięte cierpieniem, w takim razie rzęsy bywają suche i kruche, przyjmują kierunki niewłaściwe, przez co drażnią gałkę oczną i muszą być powyrywane lub dają powód do innych operacyj chirugicznych.

Rzgów, miasteczko rządowe w guhernii Warszawskiej, powiecie Piotrkowskim, nad rzeką Nerern, od Piotrkowa 4% mili, a od stacyi pocztowej Tuszyn mile 1 odległe. Osada starożytna, należąca do territorium Chropskiego czyli Pabianickiego i będąca niegdyś własnością kapituły Krakowskiej, erygowana na miasto w roku 1167 na mocy przywileju króla Kazimierza Jagiellończyka. Przywilej ten zatwierdzali następni monarchowie polscy aż do Stanisława Augusta. Kościół tutejszy parafijalny pod tytułem ś. Stanisława biskupa, murowany z v\ tezą, wystawiony został kosztem tejże kapituły w r. 1469. Jestto budowla obszerna, nieco starożytnego jeszcze stylu gotyckiego w sobie mająca, w którym była wzniesiona, ale żadną nieodznaczająca się osobliwością. Pierwotnie był on filiją taniego w Tuszynie, następnie odłączony i na parafijalny zamieniony był w r. 1480. Miasteczko liczy teraz ogólnej ludności 1559 głów, ma 176 domów, magistrat i 6 jarmarków do roku.    F. M S.

Rznięte instrumenta, Ob. Smyczkowe instrumenta.

Rzodkiew, (Haphanus sofie us Lin.), jestto powszechnie znana roślina, a raczej jej korzeń miesisto-soczysty, smaku nieco ostrego i szczypiącego, który się jada surowo z solą i Chlebem. Między rzodkwią rozróżniają odmianę drobną, czerwoną, wczesną, tak zwaną miesięczną (Raph. saU var. Radiola), i dużą, czarniawą, zimową, czyli tak zwaną murzynkę. Miesięczna rzodkiew albo radyska, sieje się na inspekcie w Lutym i w' Marcu, lub w gruncie w Kwietniu i Maju. W 6 do 10-ciu tygodni, już ją można wybierać do jedzenia, we 3 miesiące dochodzi do kwiatów jasno-fijoletowych i do nasienia, zawartego w strąkach dużych, obłych, przewięzistych. Rzodkiew' miesięczna (korzeń) dorasta najwięcej do wielkości śliwki), jest zupełnie kulistą lub też podłużną, z wierzchu czerwoną, fijoletową, białą lub nawet czarniawą. Zimowa znów rzodkiew, smaku mocną szczypiącego i ostrego, sieje się w Czerwcu, wykopuje w' Sierpniu lub Wrześniu, a nasienie dojrzewa w jesieni. Jest znacznie większą od poprzedzającej, bo dochodzi zazwyczaj wielkości rzepy, a niekiedy i do 6 funtów (jedna) ważyć może; skórkę zaś ma grubą, czarniawą, a sama jest kulistą lub nieco podłużną. Jeszcze jest rzodkiew' chińska (Rophanus satkus L. var. oleiferus vel Rophanus chinensis Mili.), którą nie dla korzenia, lecz dla nasion olejodajnych siewają. Ale odmianę tę u nas tylko po ogrodach botanicznych lub naukowo-gospodarskich widzieć można, chociaż Chińczycy mają jej dużo uprawiać. W Europie jednak przekonano śię, • że mało co więcej daje oleju od rzepaku (ob.); sama zaś roślina jest trochę za czułą na klimat Europy środkowej, czyli po prostu nasiona jej rzadko docho-