P1010376

odgrywają związki wykorzystywane w diagnostyce jako tzw markery biochemiczne (219. 222).

1.4.1.    Wskaźniki przemiany lipidowej

Wśród lipidowych czynników ryzyka zasadniczą rolę odgrywa frakcja LOL, a szczególnie jej utleniona postać ox-LDL Przecowwagę dla aterogennej frakcji LDL stanowią lipoproteiny o dużej gęstości HOL. których ochronne działanie w stosunku do LDL zostało dobrze udokumentowane Przyczyną dużego zainteresowania frakcją HDL jest ujemna korelacja między ryzykiem miażdżycy, a stężeniem HDL (104)

Niski poziom HDL jest zatem niezależnym czynnikiem ryzyka miażdżycy Ryzyko to wyraźnie wzrasta, gdy obniżonemu poziomowi HDL towarzyszy zwiększone stężenie cholesterolu i/lub triglicerydów. Dlatego w praktyce klinicznej ocena stężenia lipoproteiny HDL oprócz LDL i triglicerydów jest aktualnie zalecanym badaniem niezbędnym do oceny profilu lipoprotein (225) Oprócz tych podstawowych badań coraz częściej wprowadza się badania bardziej specjalistyczne, do których należy oznaczenie stężenia apoprotein. przede wszystkim apoB (54) i apo Al (55. 224) oraz lipoproteiny (a).

Spośród innych apoprotein aktualnie wykorzystywanym oznaczeniem jest ocena fenotypu apoE (325).

1.4.2.    Czynniki hemostatyczne

Obok parametrów związanych z metabolizmem lipoprotein, za niezależne czynniki ryzyka miażdżycy zostały uznane czynniki hemostatyczne (143) Główne przyczyny zakrzepicy w układzie krążenia zylnego i tętniczego to aktywacja płytek krwi. niewydolność układu fibrynolizy oraz niedobór inhibitorów krzepnięcia krwi (128.140.182).

Istotną rolę w patogenezie miażdżycy, ze strony układu hemostazy, odgrywa aktywacja płytek krwi (40). oraz osłabienie aktywności fibrynolitycznej osocza (140.141) W wyniku tych zmian dochodzi do odkładania w ścianie naczynia agregatów płytkowych i włóknika. a w następstwie zwężenia lub zamknięcia naczynia wieńcowego

Rola płytek w hemostazie po*ega na wytworzeniu w miejscu uszkodzenia ściany naczyniowej czopu płytkowego. Powstanie czopu

płytkowego jest następstwem adhezj, plyteK do warstwy pods.ódb.onKow* aktywacji płytek (z,mana kształtu z (łysko,dalnego naTul,s^' agregacji W prawidłowych warunkach płytki me ulega,* adhez,

sroobłonka gdyż dzięk, obecnosc, glikokaliksu nadającemu mu laduml ujemny wykazuje on Masowości przeawzakrzepowe je_{0nalose Qti}. endoteliurr ulega uszkodzeniu, dochodzi do odsłonięcia stmkij. podsrodbłonkowych (kolagen) , następuje aktywacja procesu kucnięcia Płytki ulegają aktywacji i agregacji pod wpływem wielu czynników tak.ch jak: kolagen, czynnik von Willenbranda. tromboksan (TKA.), serołonina angiotensyna. adrenalina Trombina, która jest również silnym mduktorem agregacji płytkowej stymuluje komórki sródbłonka do syntezy tlenku azotu (NO) i PGI₂. substancji wpływających hamująco na czynność płytek W naczyniach uszkodzonych przez proces miażdżycowy istnieje niedobór syntazy NO. a płytki wydzielają serotomnę i tromboksan A_: powodując skurcz naczynia

Głównym czynnikiem sprawczym upośledzonej syntezy PGI. i NO jest ox LDL Wychwytywanie i akumulacja ox-LDL w makrołagach prowadzi do reakcji zapalnej z uwolnieniem cylokin (interleukmy i TNhc) i czynnika tkankowego. Lipoprotema LDL wiąże się z głównym receptorem glikoprotemowym odpowiedzialnym za wiązanie płytki z fibrynogenem (II b/llla), co powoduje adhezję i agregację płytek krwi

Czynnikami o szczególnym znaczeniu w patogenezie miażdżycy uznanymi za niezależne czynniki ryzyka są: fibrynogen (Fb) (80.128.181)

oraz czynnik von Willebranda (vWf) (30)

Natomiast czynnikami odgrywającymi rolę w powstawaniu powikłań zakrzepowych są inhibitor tkankowego aktywatora plazmmogenu (RAM) (141) oraz czynnik Vll(84) Mimo ze me zostały uznane za niezależne czynniki ryzyka wykazują ścisły związek z hipertriglicerydemią

Wzrost stężenia fibrynogenu nie tylko koreluje z częstością występowania zawałów serca, udaru mózgu, czy miażdżycy naczyn lecz również wskazuje na stopień zaawansowania rozwoju miażdżycy (128)

Stężenie Fb zwiększa się u palaczy tytoniu w otyłości u osób z cukrzycą, u kobiet w okresie menopauzy. a ponadto wraz z wiekiem oraz u osób z dysl.pidem.ą. u których obserwuje się podwyższone s ęz

25