P1010383

m

chaj mnie - tak jak ja cię kocham”. Dlatego wybitny romantyk niemiecki, Clemens Brentano, skarżył się swej siostrze Zofii, że wszystkie kobiety, jakie napotkał, są tylko „kopiami charakterów romansowych”^{1 2 3 4 5 6 7}.

Helga Lim; jako bohaterka Nocnej orgii wampirów (La Orgia Noctuma de los Vampiros)\ reżyseria: Leon f3imovsky, produkcja; Hiszpania 1973

Ernst Theodor Amadeus Hoffmann w swych słynnych opowieściach fantastycznych powracał do motywu zastanawiającego związku, jaki może łączyć magnetyzera i kobietę. „Natura skonstruowała kobietę jako istotę bierną we wszystkich jej skłonnościach” - oto najgłębsze przekonanie złowrogiego magnetyzera, który potrafi całkowicie poddać kobietę działaniu obcej siły i ujarzmić ją dla własnych celów. „Trzeba było tylko mego wzroku, mojej silnej woli, by ją wprowadzić w stan zwany somnambulicznym, który jest nie czym innym, jak całkowitym opuszczeniem samego siebie i życiem w wyższej sferze mistrza”. Oczywiście, kobiecie indukuje się miłość do magnetyzera i powolność wobec niego, gdyż „czczenie wyższej zasady” to „prawdziwie dziecinne usposobienie, właściwe tylko kobiecie”⁸. Są to poglądy demonicznego, diabelskiego mistrza, który uprawia rodzaj wampiryzmu psychicznego na żywych istotach i doprowadza do zguby całą rodzinę. Opowiadanie Hoffmanna jest rodzajem ostrzeżenia, skierowanego przede wszystkim do „płci pięknej”, ale wyrażone w nim poglądy magnetyzera były w XIX wieku powszechnie znane i przez wielu podzielane. Maupassant w opowiadaniu Horla wspomina nazwisko Mesmera i ukazuje młodą kobietę poddaną władzy hipnotyzera: „Ulegała jakiejś obcej woli, która w nią przeniknęła jak inna dusza, jakaś pasożytująca, władcza dusza”⁹. Sam narrator jest tym przerażony - obawia się, że jest obiektem podobnej inwazji kogoś, kto owładnął jego duszą i nią rządzi.

1

Streściłam wywód M. Schneidera, Wie man eine Frau programmiert, „Merkur” 1989, Heft 490, s. 1055-

2

-1066.

3

⁸    E. T. A. Hoffmann, Magnetyzer. Zdarzenie z życia rodzinnego. Tłumaczył J. Ficowski, w: tegoż, Opowie

4

ści fantastyczne, Warszawa 1959, s. 85-86. Opowiadanie pochodzi z roku 1813.

5

⁹    G. de Maupassant, Horla..., s. 185.

6

¹⁰    R. Villeneuve et J.-L. Degaudenzi, Le musóe des vampires, s. 179,223.

7

^M E. Bronfen twierdzi, że zachowania Lucy i Miny przypominają opisaną przez Freuda i Breuera

8

„podwójną świadomość” histeryczki jako rozdartą między jasnością dnia a nocną irracjonalnością,

9

przeciwstawiającą się uzdrawiającym poczynaniom analityka. Rozdarcie to związane jest ze stanami hipnotycznymi, aomnambullzmem, halucynacjami i amnezją. Bronfen powołuje się na pracę Niny Auerbach (Woman and the Demon. The Life of a Victorian Myth, Cambridge 1982), która ukazała dokładną analogię między mesmeryzowaną przez Dracuię Lucy a hipnotyzowanymi przez Freuda